Δημοσιεύτηκε στο esos 25-9-2025
Βασίλης
Συμεωνίδης, Βασιλική Πετρά, Κλεανθή Τίρλα, Μαρία Τσακίρη, Σωτήρης Γκαρμπούνης,
Χριστίνα Μουρατίδου
Το κείμενο είναι απόρροια συζητήσεων και προβληματισμού μεταξύ συναδέλφων, που διδάσκουν Αρχαία Ελληνικά Προσανατολισμού της Γ΄ Λυκείου με κάποιες διαφοροποιήσεις που μπορεί να αφορούν τον καθένα/μιά ξεχωριστά. Ως εμπειρική αφετηρία έχει την εξέταση του μαθήματος στις Πανελλαδικές Εξετάσεις για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Προσπαθεί να συσχετίσει τον τρόπο εξέτασης με τον τρόπο διδασκαλίας και να προτείνει τεκμηριωμένες και χρηστικές οδηγίες για την αποτελεσματικότερη προετοιμασία των υποψηφίων. Παρουσιάζει τον προβληματισμό για κάθε ερώτηση ξεχωριστά, έχοντας υπόψη τρία πράγματα: α) τα χαρακτηριστικά της ερώτησης, β) τα χαρακτηριστικά της συνηθισμένης απάντησης στα γραπτά των υποψηφίων, γ) τα χαρακτηριστικά της ζητούμενης απάντησης.
Εξέταση διδαγμένου κειμένου
Ερώτηση Α (κατανόησης)
Η Α΄ ερώτηση εξέτασης του
μαθήματος ελέγχει την κατανόηση του διδαγμένου αρχαίου κειμένου. Πρόκειται για
επιλογές κλειστού τύπου, και σε κάποιες περιπτώσεις, όπως το 2015 και το 2021,
ζητιόταν συγκεκριμένη τεκμηρίωση της απάντησης μέσα στο κείμενο. Η ερώτηση
απαντιέται σωστά από όσους/ες μαθητές/τριες προετοιμάστηκαν διαβάζοντας το
αρχαίο κείμενο, αντιλαμβανόμενοι/ες τα νοήματά του και την γλωσσική του μορφή
σε ένα πρώτο επίπεδο κατανόησης.
Ειδικά για το 2025, στην περίπτωση της ζητούμενης λέξης στην οποία αναφέρεται η αντωνυμία της φράσης «ὑπὲρ ὧν», φάνηκε ότι δεν αρκεί η γνώση του περιεχομένου ή της μετάφρασης του κειμένου, αλλά απαιτείται η κατανόηση του ίδιου του αρχαίου κειμένου και των σχέσεων που έχουν οι λέξεις και οι σημασίες μέσα σ’ αυτό. Αρκετοί μαθητές/τριες, αν και φαίνεται ότι διαβάζουν, κάνουν λάθος σε ασκήσεις τέτοιου είδους, επειδή κατά τη μελέτη τους περιφρονούν το διδαγμένο κείμενο.
Σχηματική σύνοψη
|
Χαρακτηριστικά ερώτησης: |
Σαφής στη διατύπωση και εύκολη
στη βαθμολόγηση. |
|
Χαρακτηριστικά συνηθισμένης
απάντησης: |
Κατανόηση περιεχομένου και γνώση
μιας μετάφρασης |
|
Χαρακτηριστικά ζητούμενης
απάντησης: |
Κατανόηση περιεχομένου και
γλωσσικής μορφής |
Ερώτηση Β1 (ερμηνευτική)
Η συγκεκριμένη ερώτηση απαιτεί
αρχαιογνωσία και αξιοποίηση των σχολίων που περιέχονται στο σχολικό βιβλίο.
Είναι ιδιαίτερα απαιτητική, καθώς στις απαντήσεις θα πρέπει να φαίνεται ότι ο/η
υποψήφιος/α κατανόησε το σχόλιο του βιβλίου, γνωρίζει τα βασικά στοιχεία για
τον φιλόσοφο και τη φιλοσοφική σχολή στην οποία εντάσσεται το απόσπασμα, δεν
αρκείται στην απλή αναφορά πληροφοριών και διατυπώσεων των σχολίων και δεν
φλυαρεί γράφοντας κάθε σχετική πληροφορία που έχει υπόψη του/της. Εστιάζει στο
ερώτημα και επιλέγει τις πληροφορίες οι οποίες σχετίζονται σαφώς με αυτό,
συνδέει τον σχολιασμό με σημεία και αναφορές στο περιεχόμενο του κειμένου,
απαιτεί κριτική αξιοποίηση των γνώσεων που κατακτήθηκαν κατά τη διδασκαλία.
Συχνά οι μαθητικές απαντήσεις αγνοούν τα σχόλια του βιβλίου με τα οποία συνδέεται το ερώτημα και σχολιάζουν γενικόλογα, χωρίς να φαίνεται ότι διαθέτουν συγκεκριμένη γνώση. Ή μπορεί απλώς να αναπαράγουν αυτούσια τα σχόλια του βιβλίου, χωρίς να διευκρινίζουν επακριβώς τις ζητούμενες έννοιες, χωρίς να συνδέονται σαφώς με το εξεταζόμενο κείμενο ή μεταξύ τους, ούτε να δείχνουν ότι κατανοούν το περιεχόμενο του σχολίου και του κειμένου. Συχνά, προκαλούν δυσκολίες στη βαθμολόγηση, καθώς θα πρέπει να αποσαφηνιστούν μέσα στην απάντηση ποια σημεία σχετίζονται με το ερώτημα.
Σχηματική σύνοψη
|
Χαρακτηριστικά ερώτησης: |
- Κρίσιμη η επιλογή του σημείου
του οποίου θα ζητηθεί ο ερμηνευτικός σχολιασμός. - Κρίσιμος ο τρόπος διατύπωσης
της ερώτησης. |
|
Χαρακτηριστικά συνηθισμένης
απάντησης: |
- Κατανόηση περιεχομένου και
γνώση μιας μετάφρασης. Φλυαρία. - Παράθεση πληροφοριών και
αδυναμία σύνδεσής τους. - Παράθεση αυτούσιων σχολίων. - Απουσία τεκμηρίωσης. - Άγνοια των σχολίων. - Άγνοια του κειμένου. |
|
Χαρακτηριστικά ζητούμενης
απάντησης: |
- Γνώση και κατανόηση των
σχολίων, του περιεχομένου και της γλωσσικής μορφής. - Εστίαση στη συγκεκριμένη
ενότητα και στον συγκεκριμένο φιλόσοφο. - Τεκμηρίωση της απάντησης στο
κείμενο. - Συσχέτιση των γνώσεων (σχόλια,
εισαγωγές κλπ.) με το εξεταζόμενο κείμενο. |
Ερώτηση Β2 (ερμηνευτική και συσχέτισης με παράλληλο κείμενο)
Στην ερώτηση Β2 ίσως ο/η
υποψήφιος/α δείχνει περισσότερο από κάθε άλλη το επίπεδο αρχαιογνωσίας και
δημιουργικής αξιοποίησης όσων μελέτησε.
Συχνά το είδος του κειμένου και
της ερώτησης που το συσχετίζει με το διδαγμένο αρχαίο κείμενο, μπορεί να
προκαλεί προβλήματα στην απάντηση. Για παράδειγμα, μπορεί να απαιτείται μια
αφηρημένη προσέγγιση των εννοιών και των σημασιών, όπως στην περίπτωση της
ζητούμενης ομοιότητας ανάμεσα στον πλατωνικό μύθο του σπηλαίου και την
επιβαλλόμενη πεποίθηση από την ισχύ του κόμματος στο 1984 του Όργουελ (θέματα
2025). Στη συγκεκριμένη περίπτωση η ύπαρξη πλάνης και στις δύο περιπτώσεις
συνιστά ομοιότητα, αν αφαιρέσουμε στοιχεία όπως ο ωφελούμενος που την επιβάλλει
στο 1984 και η απουσία υποκειμένου που την επιβάλλει και ωφελείται στο
πλατωνικό σπήλαιο. Σε παλαιότερα θέματα φάνηκε πιο δύσκολος ο εντοπισμός
διαφορών.
Γενικά, στις απαντήσεις αυτής της
ερώτησης παρατηρούμε ότι κάποιες φορές οι μαθητές και οι μαθήτριες δείχνουν
αδυναμία κατανόησης, σύνδεσης και σύγκρισης των κειμένων, αδυναμία στην έκφραση
και την ικανότητα σύνταξης νεοελληνικών κειμένων στοχαστικού χαρακτήρα,
αδυναμία στη σαφή αναφορά στα κείμενα. Συχνά παρατηρείται ότι ένα στοιχείο που
αποτελεί ομοιότητα αξιοποιείται και ως διαφορά. Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο το
«παράλληλο» κείμενο που διαβάζουν για πρώτη φορά κατά την εξέταση, αλλά και το
διδαγμένο, για το οποίο γράφουν χωρίς να το επικαλούνται. Δηλαδή οι
υποψήφιοι/ες δεν είναι εξασκημένοι/ες και εθισμένοι/ες να τεκμηριώνουν την
άποψή τους.
Τέλος, φαίνεται ότι ο τρόπος διατύπωσης της ερώτησης είναι καθοριστικός, καθώς μπορεί να κατευθύνει τις απαντήσεις και να διευκολύνει τη βαθμολόγηση, όπως συνέβη στην ερώτηση Β2 του 2025.
Σχηματική σύνοψη
|
Χαρακτηριστικά ερώτησης: |
- Κρίσιμη η επιλογή του
παράλληλου κειμένου. - Κρίσιμος ο τρόπος διατύπωσης
της ερώτησης. |
|
Χαρακτηριστικά συνηθισμένης
απάντησης: |
- Κατανόηση περιεχομένου και
γνώση μιας μετάφρασης του διδαγμένου κειμένου. - Μηχανιστική παράθεση
πληροφοριών και απουσία ουσιαστικής σύγκρισης. - Φλυαρία. - Απουσία τεκμηρίωσης. - Έλλειμμα στην κατανόηση των
κειμένων και απουσία εξαγωγής συμπεράσματος, όταν αυτό απαιτείται. |
|
Χαρακτηριστικά ζητούμενης
απάντησης: |
- Γνώση και κατανόηση του
περιεχομένου των κειμένων και της γλωσσικής μορφής τους. - Κατανόηση του «παράλληλου». - Κατανόηση εννοιών και ένταξη
σε ορισμένο φιλοσοφικό πλαίσιο. - Ικανότητα συσχέτισης,
σύγκρισης, κλπ. - Συσχέτιση των γνώσεων με τα
εξεταζόμενα κείμενα. - Τεκμηρίωση της απάντησης στο
κείμενο. |
Β3 (λεξιλογική άσκηση)
Συχνά, η λεξιλογική άσκηση
αποδεικνύεται δύσκολη, όπως στο 2025 με τα συγγενικά του «φέρω». Για παράδειγμα
είχαμε λανθασμένη ορθογραφία σε λέξεις, όπως «οισοφάγος». Πρόκειται για άσκηση
εύκολη στη βαθμολόγηση, αν και απαντήσεις που έχουν ιδιαιτερότητες ως προς την
αποδεκτή κοινή χρήση των λέξεων (αγγελιοφόρος αντί για φερέφωνο) ή τη γραφή
τους (εισοφάγος ή ισοφάγος), προκαλούν ερωτηματικά και απαιτούν συνεκτίμηση για
τη βαθμολόγηση.
Σχηματική σύνοψη
|
Χαρακτηριστικά ερώτησης: |
- Σαφής στη διατύπωση και εύκολη
στη βαθμολόγηση. |
|
Χαρακτηριστικά συνηθισμένης
απάντησης: |
- Απάντηση με βάση το γλωσσικό
αισθητήριο και βασικές γνώσεις μορφολογίας. |
|
Χαρακτηριστικά ζητούμενης
απάντησης: |
- Κατανόηση του λεξιλογίου και
κοινής χρήσης του. - Γνώση μορφολογίας. |
Β4 (εισαγωγής)
Απαιτεί προσεκτική ανάγνωση και
καλή μελέτη της εισαγωγής που ορίζεται ως εξεταστέα ύλη. Ωστόσο, μπορεί να
προκαλέσει προβλήματα με τη διατύπωση των ερωτημάτων, όπως το 2025. Η φράση
Β4.2. «Ο Πλάτωνας είχε ενεργό πολιτική δράση στην Αθήνα» θεωρήθηκε λανθασμένη,
αν και ο Πλάτωνας ασχολήθηκε στην αρχή της ζωής του με την πολιτική.
Σχηματική σύνοψη
|
Χαρακτηριστικά ερώτησης: |
- Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή η
διατύπωση της ερώτησης. |
|
Χαρακτηριστικά συνηθισμένης
απάντησης: |
- Απάντηση με βάση γενικές γνώσεις. - Λάθη άγνοιας/ τύχης. |
|
Χαρακτηριστικά ζητούμενης
απάντησης: |
- Κατανόηση και καλή γνώση της
εισαγωγής. - Προσεκτική ανάγνωση της
ερώτησης. |
Εξέταση αδίδακτου κειμένου
Γ1 (μετάφραση)
Οι υποψήφιοι/ες συχνά μεταφράζουν
χωρίς να κατανοούν – τουλάχιστον επακριβώς – το άγνωστο κείμενο. Πολλοί/ες δεν
αντιλαμβάνονται το περιεχόμενο, αλλά επιχειρούν να γράψουν κάτι υποθέτοντάς το.
Για παράδειγμα, το 2025 ο πλάγιος λόγος και η χρήση απαρεμφάτων προκάλεσαν
προβλήματα στην κατανόηση και στη μεταφραστική απόδοση, ίσως επειδή δεν ήταν
εύκολα αντιληπτά τα πρόσωπα που μιλούν, που συμμετέχουν, που αναφέρονται μέσα
στο κείμενο. Δυσκολία, προκαλούν και τα σχήματα λόγου. Αντίθετα, ο ευθύς λόγος
ήταν πιο εύκολος, ίσως επειδή επέτρεπε την πιο άμεση πρόσληψη του κειμένου με
βάση το πρόσωπο που μιλάει.
Σχετικά με την αξιολόγηση της μετάφρασης φαίνεται ότι οι ενδεικτικές μεταφράσεις που δίνονται από την Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων λειτουργούν δεσμευτικά καθοδηγώντας προς το στιλ της νεοελληνικής απόδοσης που μπορεί να γίνει αποδεκτό. Για παράδειγμα, το 2025 η χρήση λαϊκών λέξεων στις φράσεις «αν και κάποιος άλλος τη χαζεύει» και «μια ζωή χωρίς να δοκιμάσεις τα ζόρια» σε κάποιες περιπτώσεις καλλιέργησε πιο ανεκτικά κριτήρια βαθμολόγησης. Ίσως, λοιπόν, είναι σημαντικό να διευκρινίζεται στην ερώτηση ποια είναι τα χαρακτηριστικά, το ύφος και το στιλ της ζητούμενης μετάφρασης.
Σχηματική σύνοψη
|
Χαρακτηριστικά ερώτησης: |
- Κατανοητή η διατύπωση της
ερώτησης. - Θα μπορούσε να είναι πιο
καθοδηγητική ως προς τα χαρακτηριστικά της ζητούμενης νεοελληνικής απόδοσης. |
|
Χαρακτηριστικά συνηθισμένης
απάντησης: |
- Απάντηση με βάση την υποτυπώδη
κατανόηση. - Με βάση την προσπάθεια για
κατά λέξη αντιστοίχιση της μετάφρασης στο αρχαίο κείμενο. |
|
Χαρακτηριστικά ζητούμενης απάντησης: |
- Απάντηση με βάση την κατανόηση
του συνολικού κειμένου. - Απόδοση όλων των φράσεων
(χωρίς κατ’ ανάγκη εστίαση στη λέξη) του κειμένου. - Κείμενο με τα χαρακτηριστικά
της νεοελληνικής γλώσσας. |
Γ2 (κατανόησης)
Στην ερώτηση κατανόησης του αδίδακτου
οι υποψήφιοι/ες φαίνεται ότι αξιοποιούν τις πληροφορίες που δίνονται στο
εισαγωγικό κείμενο, αλλά όχι πάντοτε το πληροφοριακό υλικό του υπόλοιπου
κειμένου. Εξάλλου, η ερώτηση συνδέεται με την ερώτηση της μετάφρασης, αλλά
απαντιέται με άλλο είδος νεοελληνικού λόγου, πιο ελεύθερου, που δεν εστιάζει
στην αντιστοίχιση μεταφράσματος και πρωτότυπου. Ωστόσο, δεν είναι φανερό αν οι
υποψήφιοι/ες απαντούν έχοντας προσπαθήσει πρώτα να μεταφράσουν ή αν
αντιμετωπίζουν το κείμενο με βάση μια ελεύθερη προσέγγιση του περιεχομένου του.
Η βαθμολογία της απάντησης βασίζεται κυρίως στο περιεχόμενό της. Ο/η υποψήφιος/α λειτουργεί πιο ελεύθερα παράγοντας νεοελληνικό κείμενο που δείχνει σαφώς κατά πόσο κατανόησε το αρχαίο κείμενο. Ειδικά, το 2025, η βαθμολογία επιμεριζόταν εύκολα στην περιγραφή της Αρετής και της Κακίας, με βάση συγκεκριμένα σημεία του κειμένου και την απόδοσή τους.
Σχηματική σύνοψη
|
Χαρακτηριστικά ερώτησης: |
- Ερώτηση που εστιάζει στο
περιεχόμενο του κειμένου. - Η διατύπωση και τα ζητούμενα
της ερώτησης επηρεάζουν πολύ την απάντηση και τη βαθμολόγηση. |
|
Χαρακτηριστικά συνηθισμένης
απάντησης: |
- Απάντηση με βάση την
επιφανειακή κατανόηση χωρίς εστίαση στο ζητούμενο - Δυσκολία αξιοποίησης του
υπόλοιπου κειμένου του οποίου ζητιέται η μετάφραση. |
|
Χαρακτηριστικά ζητούμενης
απάντησης: |
- Απάντηση με βάση την
προσεκτική ανάγνωση του κειμένου. - Διευκρίνιση των προσώπων του
κειμένου και του περιεχομένου του («ποιος μιλάει», «σε ποιον απευθύνεται»,
«τι λέει»). - Παραγωγή νεοελληνικού κειμένου
με εστίαση στα ζητούμενα. |
Γ3 (γραμματικής)
Η εξέταση της γραμματικής μπορεί
να αφορά την αναγνώριση των λέξεων μέσα στο κείμενο, με κριτήριο τη μορφή τους,
όπως ζητήθηκε το 2025. Η άσκηση είναι ενδιαφέρουσα, επειδή οδηγεί τους/τις
υποψήφιους/ες να ξαναδιαβάσουν κριτικά το κείμενο με βάση το ερώτημα για τη
μορφή των λέξεων και την κατάταξή τους σε κάποια κατηγορία. Πρόκειται, δηλαδή,
για αξιοποίηση γνώσεων με αποκαλυπτικό τρόπο. Οι περισσότεροι/ες απαντούν σε
κάποιο βαθμό, αλλά περίπου το 1/3 εντοπίζει όλους τους ζητούμενους τύπους
λέξεων, όσο εύκολο και αν μοιάζει. Συχνά στη βαθμολόγηση συνεκτιμώνται ζητήματα
ορθογραφίας και τονισμού.
Σχηματική σύνοψη
|
Χαρακτηριστικά ερώτησης: |
- Σαφής διατύπωση της ερώτησης. |
|
Χαρακτηριστικά συνηθισμένης
απάντησης: |
- Απάντηση με βάση την
αξιοποίηση γνώσεων λεξιλογίου και μορφολογίας. |
|
Χαρακτηριστικά ζητούμενης
απάντησης: |
- Απάντηση με βάση την
αξιοποίηση γνώσεων λεξιλογίου και μορφολογίας - Προσεκτική ανάγνωση του
κειμένου. |
Οι ερωτήσεις αναπαραγωγής τύπων
εκτός κειμενικών συμφραζομένων, που παραδοσιακά αξιοποιούνται, μπορούν να
κλιμακώνουν εύκολα τη δυσκολία και είναι εύκολες στη βαθμολόγηση. Ωστόσο, ακόμα
και συνηθισμένοι, αναμενόμενοι τύποι δεν αποδίδονται με επιτυχία. Πρόκειται για
ερώτηση που δυσκολεύει τους/τις περισσότερους/ες και είναι πολύ συχνά τα λάθη
ορθογραφίας και τονισμού.
Σχηματική σύνοψη
|
Χαρακτηριστικά ερώτησης: |
- Σαφής διατύπωση της ερώτησης. |
|
Χαρακτηριστικά συνηθισμένης
απάντησης: |
- Απάντηση με βάση τη γνώση της
μορφολογίας. |
|
Χαρακτηριστικά ζητούμενης
απάντησης: |
- Απάντηση με βάση την
αξιοποίηση γνώσεων μορφολογίας - Προσεκτική ανάγνωση της
ερώτησης. |
Γ4 (συντακτικού)
Κατά κύριο λόγο η ερώτηση που
αφορά τη συντακτική ανάλυση απαιτεί την στοχευμένη κριτική ανάγνωση του
κειμένου για να εντοπιστούν οι σχέσεις μεταξύ λέξεων ή όρων. Μπορεί να ζητείται
να χαρακτηριστούν ή να εντοπιστούν με βάση την συγκεκριμένη ορολογία του
συντακτικού. Συχνά, ο χαρακτηρισμός των όρων είναι ελλιπής και δεν αποδίδει όλα
τα παρεπόμενα που προσδιορίζουν τον συντακτικό ρόλο. Ή μπορεί να αναγνωρίζεται
η σύνδεση λέξεων/ όρων μεταξύ τους χωρίς όμως να ονομάζεται η σχέση τους σωστά,
σύμφωνα με τη συντακτική ορολογία. Μεγαλύτερη δυσκολία φαίνεται να έχει η
συντακτική ανάλυση δευτερευουσών προτάσεων, ίσως επειδή σε επίπεδο
συμφραζομένων απαιτείται περισσότερο η κατανόηση του κειμένου και η αντίληψη
των επιρρηματικών ή ονοματικών σχέσεων. Επιπλέον διαπιστώνεται ελλιπής
κατανόηση των δευτερευουσών προτάσεων, της ταξινόμησή τους και των
χαρακτηριστικών τους.
Στις απαντήσεις των υποψηφίων συχνά συνεκτιμάται η πληρότητα, καθώς δεν εφαρμόζεται η απορριπτική λογική μηδενισμού, επειδή η απάντηση δεν είναι πλήρης ή είναι επί μέρους λανθασμένη.
Σχηματική σύνοψη
|
Χαρακτηριστικά ερώτησης |
Χαρακτηριστικά συνηθισμένης
απάντησης |
Χαρακτηριστικά ζητούμενης
απάντησης |
|
- Σαφής διατύπωση της ερώτησης. |
- Απάντηση με βάση την κατανόηση
του κειμένου και τη γνώση της ορολογίας. |
- Προσεκτική ανάγνωση της
ερώτησης. - Προσεκτική ανάγνωση του
κειμένου. - Απάντηση με βάση την κατανόηση
του κειμένου και τη γνώση της ορολογίας. |
Γενική κρίση για τη διδασκαλία και εξέταση του μαθήματος
Παρατηρώντας τις ελλιπείς γνώσεις
ακόμη και βασικών στοιχείων γραμματικής και συντακτικού στους υποψηφίους
συνάγεται η σκέψη ότι πιθανόν το θεσμικό πλαίσιο του μαθήματος των Αρχαίων
Ελληνικών στο Γυμνάσιο είναι λιγότερο αποτελεσματικό από το αναμενόμενο. Μια
λύση θα ήταν η ιεράρχηση των γραμματοσυντακτικών φαινομένων και της διδασκαλίας
τους με βάση τη σημασία τους και τη συχνότητά τους μέσα στα κείμενα. Ίσως θα
ήταν προτιμότερο να περιοριστεί η διδακτέα ύλη στο Γυμνάσιο, ώστε να
αφομοιώνεται καλύτερα.
Διαπιστώνεται ότι στην Α΄ λυκείου
δεν επαρκεί ο χρόνος διδασκαλίας (πέντε ώρες/ εβδομάδα) για τη διδασκαλία της
αρχαίας γλώσσας ή διατίθεται χωρίς αποτέλεσμα, εφόσον ως μάθημα γενικής
παιδείας δεν μπορεί να λειτουργήσει για την προετοιμασία όσων θα ακολουθήσουν
τον προσανατολισμό ανθρωπιστικών σπουδών. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ανάγκη
για περισσότερο διαθέσιμο χρόνο στα τμήματα προσανατολισμού της Β΄ Λυκείου.
Στη διδασκαλία προτάσσεται πάντα η
κατάκτηση γραμματοσυντακτικών φαινομένων και δεν υπάρχει χρόνος και περιθώριο
επαφής με το νόημα των κειμένων, τη γραμματεία και τα είδη της. Ωστόσο, οι
υποψήφιοι/ες δεν είναι εξοικειωμένοι με την απόδοση/ μετάφραση αδίδακτου
κειμένου. Επίσης, δεν είναι σαφές με ποιον τρόπο μπορεί να αξιοποιηθεί η
λειτουργική σχέση συντακτικής και γραμματικής επεξεργασίας αφενός και
νεοελληνικής απόδοσης αφετέρου.
Στη Γ΄ Λυκείου θα ήταν προτιμότερο
τα σχόλια των σχολικών βιβλίων να αξιοποιούνται δημιουργικά από τους μαθητές
στις απαντήσεις τους και όχι να ζητιούνται αυτούσια. Ίσως θα πρέπει να υπάρχει ρητή διευκρίνιση
στη διατύπωση των ερωτήσεων και στις ενδεικτικές απαντήσεις ότι ζητιέται το
περιεχόμενο, η ουσία και όχι η αποστήθιση των σχολίων, εφόσον προτεραιότητα
είναι η κατανόηση του φιλοσοφικού κειμένου. Από τις απαντήσεις φαίνεται ότι
συχνά η προετοιμασία είναι μηχανική, δεν επιτυγχάνεται κατανόηση και συνδυασμός
των εννοιών, δεν υπάρχει αρχαιογνωστικό υπόβαθρο, η προετοιμασία γίνεται χωρίς
συνοχή και με τρόπο κατακερματισμένο (ερωτήσεις Β1, Β2, Β4, Γ2). Οι
υποψήφιοι/ες φαίνεται ότι δεν κατανοούν τα αρχαία κείμενα (ερωτήσεις Α, Γ1,
Γ2), δεν παράγουν απαντητικό νεοελληνικό λόγο, δεν έχουν συγκεκριμένες
γραμματοσυντακτικές γνώσεις (ερωτήσεις Γ3, Γ4).
Άλλα ζητήματα που τίθενται είναι
αν η μετάφραση είναι προϋπόθεση για την απάντηση σε ερωτήσεις, όπως η Α, Γ2,
Γ4. Επίσης, σε ποιον βαθμό και με ποιον τρόπο η γραμματική και η συντακτική
ανάλυση είναι προϋπόθεση για την κατανόηση, την απόδοση και τον σχολιασμό των
αρχαίων κειμένων. Οι απαντήσεις δεν μπορεί να είναι απόλυτες, αλλά εξαρτώνται
από τον τρόπο που μαθαίνει κάθε μαθητής/τρια.
