Μετοχές - Απαρέμφατα - Κριτήριο Αξιολόγησης

Το κείμενο προέρχεται από τη σειρά σχολικών βιβλίων της Κύπρου που προορίζονταν  για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο γυμνάσιο αλλά αποσύρθηκαν ένα χρόνο μετά την εισαγωγή τους στα σχολεία. Επικεφαλής της συγγραφικής ομάδας είναι ο κ. Αντώνης Τσακμάκης, καθηγητής κλασικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο Κύπρου. Δυστυχώς δεν υπάρχουν πλέον στο διαδίκτυο ούτε στην ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Κύπρου.

Εισαγωγικό σημείωμα

Ο Παρθένιος από τη Νίκαια της Βιθυνίας έζησε τον 1ο αι. π.Χ. και είναι γνωστός κυρίως ως ποιητής. Τα Ερωτικά παθήματα είναι μια συλλογή από συνοπτικές μυθολογικές ιστορίες με κοινό θέμα τις συμφορές που προκαλεί ο έρωτας. Οι ιστορίες δεν περιλαμβάνουν λεπτομέρειες και αφορούν γνωστά μυθολογικά πρόσωπα. Η ιστορία που ακολουθεί έχει σχέση με τον Αχιλλέα και το ερωτικό πάθημα μιας πριγκίπισσας από τη Λέσβο, της Πεισιδίκης.

Κείμενο - Περὶ Πεισιδίκης

Όταν ο Αχιλλέας άρχισε να κυριεύει τα νησιά που ήταν δίπλα στα ηπειρωτικά παράλια, επιτέθηκε και στη Λέσβο. Επειδή όμως (1)οἱ Μήθυμναν οἰκοῦντες αντιστέκονταν με πολλή γενναιότητα και ο Αχιλλέας βρέθηκε σε μεγάλο αδιέξοδο που δεν μπορούσε (2)πορθεῖν τὴν πόλιν, κάποια Πεισιδίκη Μηθυμναία, κόρη του βασιλιά, (3)θεασαμένη ἀπὸ τοῦ τείχους τὸν Ἀχιλλέα τον ερωτεύτηκε. Κι έτσι (4)τὴν τροφὸν διαπεμψαμένη (5)ὑπισχνεῖται ἐγχειρίσειν αὐτῷ τὴν πόλιν, αν βέβαια πρόκειται (6)αὐτὴν γυναῖκα ἕξειν. Εκείνος δέχτηκε αμέσως την πρότασή της. Όταν όμως κατέκτησε την πόλη, (7)νεμεσήσας για την πράξη της (8)ἐκέλευσε τοὺς στρατιώτας καταλεῦσαι τὴν κόρην.

Παρθένιος, Ἐρωτικὰ παθήματα

Λεξιλογική διευκόλυνση: θεῶμαι: βλέπω, τροφός: μπέιμπι σίτερ (το αφήνουμε όπως είναι), διαπέμπομαι: στέλνω, εγχειρίζω: παραδίδω, νεμεσῶ: εξοργίζομαι, καταλεύω: σκοτώνω με λιθοβολισμό

Παρατηρήσεις:

1.      Να αποδώσετε στα ελληνικά τα σημεία του κειμένου με τα μαύρα γράμματα. Γράψτε την ελληνική απόδοση με βάση την αρίθμηση που σας δίνεται.

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

8 μονάδες

2.      Με τη βοήθεια της γραμματικής (α) να αναγνωρίσετε το χρόνο των απαρεμφάτων που ακολουθούν και (β) να γράψετε τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα:

	χρόνος στον οποίο βρίσκονται	ίδιος τύπος στον Ενεστώτα
ἐγχειρίσειν:
καταλεῦσαι:

2 μονάδες

3.      Να αναγνωρίσετε το είδος των μετοχών (χρονική, υποθετική, εναντιωματική, αιτιολογική, τροπική, τελική, επιθετική, κατηγορηματική) στα παρακάτω παραδείγματα: (γράψτε την απάντηση δίπλα στο κάθε παράδειγμα)

Ὁ Νικίας ταῦτα φοβούμενος ἔστειλεν ἐπιστολήν.

Ἰάσων εὐθύς τριήρεις ἐπλήρου (γέμισε) ὡς βοηθήσων κατά θάλατταν.

Δίκαια δράσας συμμάχους τους θεούς ἕξεις (θα έχεις).

Ὁ Λεοντιάδης ταῦτα πράξας εἰς Λακεδαίμονα ἐπορεύετο.

Ἀθάνατόν γε ἡ ψυχὴ φαίνεται οὖσα.

5 μονάδες

4.      Να αναγνωρίσετε το είδος του απαρεμφάτου (ειδικό – τελικό) στα παραδείγματα που ακολουθούν: (γράψτε την απάντηση δίπλα στο κάθε παράδειγμα)

Οἱ Πέρσαι ἐνόμιζον τους ἀχαρίστους, ἀδίκους εἶναι.

Βούλομαι ὀλίγῳ μακρότερα περί τῶν πόλεων εἰπεῖν.

2 μονάδες

5.      Για κάθε παράδειγμα που ακολουθεί δίνεται και η ελληνική απόδοση. Με αυτό το δεδομένο βρείτε ποιο είναι το υποκείμενο των απαρεμφάτων στις αρχαιοελληνικές προτάσεις και κυκλώστε το.

Ὁ διδάσκαλος πειρᾶται διδάσκειν ὑμᾶς τά γράμματα / Ο δάσκαλος προσπαθεί να μας μάθει τα γράμματα

Φησί με τους στρατηγούς ἀποκτεῖναι / Λέει ότι σκότωσα τους στρατηγούς

Λέγεται Κῦρον εἰσβάλλειν εἰς την Κιλικίαν / Λέγεται ότι ο Κύρος εισβάλλει στην Κιλικία.

3 μονάδες

Κριτήριο Αξιολόγησης - Διαφωτισμός - Αμερικανική επανάσταση - Σοσιαλιστικές ιδέες

Ερωτήσεις

1. Να αντιστοιχίσετε τι ιδέες της στήλης Α με τα πρόσωπα που τις διατύπωσαν στη στήλη Β. Σημειώστε τα ζεύγη από κάτω.

1. Οι άνθρωποι παραχώρησαν στο κράτος ορισμένες από τις ελευθερίες τους με κοινωνικό συμβόλαιο. Αν το κράτος παραβεί τους όρους του συμβολαίου τότε αυτοί έχουν δικαίωμα να αντισταθούν.	α. Α. Μοντεσκιέ
2. Το κράτος δεν πρέπει να επεμβαίνει στην οικονομική ζωή αλλά οφείλει να αφήνει την αγορά να λειτουργεί ελεύθερα με βάση την αρχή της προσφοράς και της ζήτησης.	β. Β. Ρουσό
3. Ο δάσκαλος πρέπει να θέτει μόνο ερωτήματα και να οδηγεί το μαθητή στην ανακάλυψη των απαντήσεων.	γ. Τζον Λοκ
4. Ο καθένας μπορεί να πιστεύει σε όποια θρησκεία επιθυμεί και επιλογή του να γίνεται σεβαστή απ’ όλους.	δ. Άνταμ Σμιθ
5. Οι εξουσίες δεν πρέπει να συγκεντρώνονται σε ένα πρόσωπο αλλά να ασκούνται από διαφορετικούς φορείς.	ε. Βολτέρος

5 μονάδες

2.      Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λάθος (Λ); Σημειώστε δίπλα στην καθεμία Σ ή Λ. Δεν χρειάζεται να διορθώσετε τις λανθασμένες.

·         Σύμφωνα με τη θεωρία του Κοινωνικού Συμβολαίου κυρίαρχος σε μια οργανωμένη πολιτεία είναι ο αρχηγός της επανάστασης.

·         Μέσα από τις ιδέες του Διαφωτισμού δικαιώνεται η πίστη στην ανθρώπινη λογική.

·         Η αμερικανική επανάσταση είχε στόχο την ανεξαρτησία από την αγγλική κυριαρχία.

·         Στόχος των εργατικών αγώνων κατά τον Κ. Μαρξ πρέπει να είναι η απελευθέρωση από την εκμετάλλευση και η δημιουργία μιας κοινωνίας χωρίς κοινωνικές τάξεις.

·         Οι γυναίκες άρχισαν να διεκδικούν δικαιώματα χάρη στις ιδέες του Διαφωτισμού.

5 μονάδες

3.      Με βάση και αφορμή τα δύο αποσπάσματα (πηγές) που ακολουθούν α. να διακρίνετε και να καταγράψετε επιγραμματικά πέντε παράγοντες που γενικά οδήγησαν στην εμφάνιση και ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος στον κόσμο β. τη σημασία που είχε ο συνδικαλισμός για τους εργαζόμενους πέρα από τις διεκδικήσεις τους και γ. πότε και γιατί γιορτάζουν σε ολόκληρο τον κόσμο οι εργαζόμενοι.

6 μονάδες

Το 1929 ξεσπά στο Λαύριο μια μεγάλη απεργία από τους μεταλλωρύχους. Οι παρακάτω πληροφορίες προέρχονται από ρεπορτάζ εκείνων των ημερών και φιλοξενούνται σε ιστορικό αφιέρωμα στην εφ. Ριζοσπάστης 29/1/2015.

«Το Λαύριο απασχολεί σήμερα πάνω από 2.500 εργάτες που δουλεύουν στα Μεταλλεία (...) Δουλεύοντας ένα ολόκληρο 8ωρο τη μέρα, είναι υποχρεωμένοι λόγω του γλίσχρου μεροκάματου που παίρνουν, να δουλεύουν υπερωρίες, που ανεβάζουν έτσι τις ώρες δουλειάς σε 12 και να φτάσουν το μάξιμουμ μεροκάματό τους στις 60 δραχμές.

Ένας από τους μεγαλύτερους και σπουδαιότερους κινδύνους είναι η μολυβδίασις που παθαίνουν όλοι σχεδόν και σε σημείο που ύστερα από μερικά χρόνια να αχρηστεύονται εντελώς. Ο γιατρός της Εταιρίας Αλεξάνδρου τους είπε ξεκάθαρα: Αν κόψω ένα κομμάτι κρέας από πάνω σας και το πετάξω σε σκυλί ασφαλώς θα ψοφίσει».

«[Οι εργολάβοι]Παίρνουν τη δουλειά εργολαβικά κι έχοντες βέβαια κάθε συμφέρον να την τελειώσουν μια ώρα αρχίτερα τους υποχρεώνουν να δουλεύουν περισσότερο από την κανονισμένη ώρα και τους πιέζουν να εκτελούν τη δουλειά στα μπόσικα (ετοιμόρροπα) μέρη και τα πιο επικίνδυνα, πότε με χυδαιότατες βρισιές και απειλές διωξίματος και πότε με τη μπλόφα θα κλείσει η εταιρεία και δεν βγαίνει».

Το εργατικό κίνημα ως τρόπος ζωής

Το εργατικό κίνημα ήταν οργάνωση αυτοάμυνας, διαμαρτυρίας, επανάστασης. Αλλά για τους φτωχούς εργαζομένους ήταν κάτι περισσότερο από όργανο πάλης: ήταν επίσης και τρόπος ζωής. […] Ο τρόπος ζωής που οι ίδιοι σφυρηλατούσαν για τον εαυτό τους –ζωή συλλογική, μαχητική, ιδεαλιστική και απομονωμένη– προϋπέθετε το κίνημα, γιατί ο αγώνας ήταν η πεμπτουσία της. Με τη σειρά του το κίνημα τής έδινε συνοχή και λόγο ύπαρξης.
E.J. Hobsbawm, Η εποχή των επαναστάσεων, μτφρ. Μ. Οικονομοπούλου, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1990, σ. 279.

4.      Τι είναι η εγκυκλοπαίδεια και ποιοι οι επικεφαλής της προσπάθειας αυτής;

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4 μοναδες