Μαθητές: οι πιο σκληρά εργαζόμενοι Έλληνες


Στις πολύβουες και κατειλημμένες από το καυσαέριο μεγαλουπόλεις τα παιδιά επιστρέφουν τρέχοντας από το σχολείο, είτε με τα πόδια και πάντοτε με τη συνοδεία κάποιου μεγάλου είτε με τα σχολικά, για να μπουν πάλι τρέχοντας στο ασανσέρ της πολυκατοικίας και να καταλήξουν με βιασύνη σε ένα γεύμα που θα οδηγήσει σε μια γρήγορη πέψη προκειμένου να αρχίσουν οι εξωσχολικές δραστηριότητες! Ξένες γλώσσες, αθλητικά, ωδεία, μαθήματα πληροφορικής και πάλι πίσω στο σπίτι για το διάβασμα της επόμενης ημέρας. Ώσπου κάπου αργά το βράδυ θα κλείσουν οι τηλεοράσεις και θα πέσει σιωπητήριο. Ώρες δουλειάς: 10-12! Αυτή είναι η εποχή μας. Η εποχή που φτιάχνει νέους με φοβίες, νέους ευερέθιστους, χωρίς όνειρα, χωρίς προοπτικές, χωρίς κέφι.
Τα παιδιά μας, από πολύ νωρίς, φοράνε μια αόρατη φόρμα εργασίας που μπαίνει πρωί πρωί και βγαίνει αργά το βράδυ. Οι γονείς γεμάτοι άγχος και ανησυχίες καταστρώνουν κάθε Σεπτέμβριο το εξαντλητικό ωράριο των παιδιών τους για τη σχολική χρονιά, φροντίζοντας να μην αφήσουν ούτε ένα απόγευμα ελεύθερο χωρίς προγραμματισμένη εκπαιδευτική δραστηριότητα. Οι δικαιολογίες είναι πολλές και σοβαρές.
Οι πιο πολλοί γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά σήμερα πρέπει να έχουν εφόδια. Γνώσεις, γνώσεις, γνώσεις. Άλλοι πάλι γονείς τρομοκρατημένοι από αυτά που προσφέρει η τηλεόραση προσπαθούν να ωθήσουν τα παιδιά σε δραστηριότητες προκειμένου να μην υπάρχει ελεύθερος χρόνος γι' αυτήν. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, τα παιδιά μας καταλήγουν να έχουν μπουχτίσει την οποιαδήποτε οργανωμένη δραστηριότητα και φθάνουν τελικά σε μια αντιδραστική προεφηβεία και μια επικίνδυνη εφηβεία.
Τα παραμύθια έχουν μείνει στις βιβλιοθήκες, γιατί λίγοι γονείς διαβάζουν πλέον στα παιδιά τους. Τα συναρμολογούμενα παιχνίδια που κατέφθασαν ως δώρα στο τελευταίο πάρτι είναι έτοιμα να ξαναπακεταριστούν και να προσφερθούν ως δώρα και πάλι, αφού δεν υπάρχει ελεύθερος χρόνος για να αξιοποιηθούν. Τα παιδιά δεν κάνουν γνωριμίες με γειτονόπουλα, αφού δεν υπάρχει κάποιος ασφαλής χώρος που να τα φιλοξενήσει και να γίνει το αυθόρμητο και αγαπημένο καθημερινό στέκι τους. Οι γονείς απομονώνονται σε ένα ατελείωτο σούρτα-φέρτα από το ένα φροντιστήριο στο άλλο και από το ωδείο στο ινστιτούτο ξένων γλωσσών και από 'κεί στο φαστφουντάδικο, γιατί συχνά δεν υπάρχει χρόνος και κουράγιο για μαγείρεμα.
Τα παιδιά δεν μπορούν να βιώσουν το αυθόρμητο και το ξαφνικό ως κομμάτι της πραγματικότητας, αφού όλα είναι προγραμματισμένα. Δεν υπάρχει χρόνος για χαζολόγημα, που είναι τόσο απαραίτητο για την ισορροπία του ψυχισμού τους. Δεν υπάρχει χρόνος για έμπνευση και για δημιουργία, αφού όλα πρέπει να γίνονται στα γρήγορα και στο λεπτό. Και το χειρότερο, στο τέλος της ημέρας υπάρχει μια αίσθηση κενού και ανησυχίας, χωρίς να εμπεδώνονται οι γνώσεις και χωρίς να καταγράφονται τα συναισθήματα.
Είναι σίγουρο ότι ο τρόπος με τον οποίο ζούμε σήμερα μας καλεί να βρούμε λύσεις σε ένα σωρό προβλήματα που προκύπτουν σε σχέση με την επιβίωσή μας και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας. Κάθε γονιός είναι φυσικό να επιθυμεί να ανταποκριθεί όσο πιο αποτελεσματικά μπορεί στο να βοηθήσει τα παιδιά του να πορευθούν με επιτυχία στη ζωή τους.
Ωστόσο μοιάζει σαν να έχουμε ξεφύγει από αυτόν τον στόχο της καλής ανατροφής και να έχουμε μπει σε ένα παζάρι όπου έχουμε βάλει τα παιδιά μας στη θέση των προϊόντων! Το νεαρό βλαστάρι μας πρέπει να το εξοπλίσουμε με γνώσεις, με ικανότητες και τίτλους, όπως θα εξοπλίζαμε ένα διαμέρισμα με θερμοσίφωνο και καλοριφέρ προκειμένου να το πουλήσουμε! Ακούγεται άσχημο αλλά δυστυχώς συμβαίνει.
Εξωθούμε τα παιδιά μας σε εξαντλητικά ωράρια χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας και ενός μουσικού οργάνου απαιτεί προσπάθεια από την πλευρά του μαθητή. Πολλές φορές δεν επιτρέπουμε στα παιδιά να ξεκουραστούν και να ξεχαστούν, γιατί θεωρούμε ότι έτσι χάνουν πολύτιμο χρόνο. Πιστεύουμε πως πρέπει από πολύ νωρίς να αξιοποιήσουν το 100% του χρόνου τους προκειμένου να αποκτήσουν γνώσεις.
Ο δυνατός ανταγωνισμός της εποχής μας, καθώς και η εμμονή μας να γεμίσουμε τη ζωή μας με υλικά αγαθά, μας κάνουν να ξεχνάμε την παιδαγωγική αξία που έχει το παιχνίδι, ιδιαίτερα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Ας θυμηθούμε ότι το παιχνίδι δίνει στα παιδιά τα ουσιαστικά προσόντα για τη ζωή, τα οποία είναι η κοινωνικότητα, η αυτοεκτίμηση, η αισιοδοξία, η ηρεμία και κυρίως η προετοιμασία για τους κοινωνικούς ρόλους που θα παίξουν στην ενήλικη ζωή τους. Χωρίς το παιχνίδι, τα παιδιά παίρνουν γνώσεις που ποτέ δεν γίνονται βίωμα, δηλαδή εμπειρία.
Φυσικά οι γνώσεις που αποκτάμε στο σχολείο έχουν σημαντική αξία. Ωστόσο, σύμφωνα και με τις τελευταίες ανακαλύψεις που έγιναν στον χώρο της νευροψυχολογίας, ο δείκτης νοημοσύνης ενός ατόμου και οι εγκυκλοπαιδικές γνώσεις του δεν αρκούν για να το συνοδεύσουν με επιτυχία στην ενήλικη ζωή. Αυτό που τελικά θα σφραγίσει τη ζωή του ατόμου είναι η ικανότητά του να χειρίζεται τα συναισθήματά του, να διαπραγματεύεται αντί να συγκρούεται, να ρισκάρει χωρίς συναισθήματα πανικού και τελικά να καταφέρνει να γίνεται κατανοητό από το περιβάλλον. Όλα αυτά συνθέτουν τη συναισθηματική του νοημοσύνη, η οποία είναι μια ικανότητα που δεν αποκτιέται μέσα από τα βιβλία ούτε μαθαίνεται στα θρανία.
Τα παιδιά χρειάζεται οπωσδήποτε να συμμετέχουν και σε διαδικασίες μέσα στις οποίες θα αποφασίσουν τα ίδια για τους κανόνες του παιχνιδιού. Όταν βρίσκονται συνεχώς σε περιβάλλοντα όπου οι κανόνες μπαίνουν από εμάς τους μεγάλους, τότε δεν αναπτύσσουν την ικανότητά τους για αυτοδιοίκηση και ανεξαρτησία. Αυτό έχει συνέπεια να αισθάνονται αρκετή ανασφάλεια αποφεύγοντας να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Επίσης, έχει αποτέλεσμα να εξαρτώνται πολύ από τους γονείς τους, τους οποίους και κατηγορούν ότι είναι υπεύθυνοι για τυχόν αποτυχίες τους.
Ποια είναι λοιπόν η λύση; Πώς μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά μας πραγματικά εφόδια χωρίς να τα εξωθήσουμε σε καταναγκαστικά έργα και χωρίς να τους στερήσουμε τη μαγεία της παιδικής ηλικίας;
Μια βασική συνταγή λέει πως ό,τι προσφέρουμε στα παιδιά ως ευκαιρία για μόρφωση ή επιμόρφωση θα πρέπει να πλαισιώνεται από συναισθήματα ευχαρίστησης. Το συναίσθημα της χαράς είναι η πιο σπουδαία παιδική τροφή. Επομένως η μάθηση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να μοιάζει με καταναγκασμό.
Σμαρούλα Παντελή, εφ. Το Βήμα, 4-6-2000

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ


1.      Ποιο είναι το θέμα με το οποίο ασχολείται το κείμενο; Να το διατυπώσετε με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια και συντομία.

2.      Ποια είναι η άποψη που εκφράζει η συγγραφέας; Να τη διατυπώσετε με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια και συντομία.

3.      Δώστε τρεις ξεχωριστούς τίτλους στο κείμενο. Ο ένας να εκφράζει απογοήτευση ο δεύτερος αγανάκτηση και ο τρίτος ειρωνεία.

4.      Σε ποιο σημείο του κειμένου μπορείτε να εντοπίσετε τη χρήση αναλογίας; Ποια είναι τα δύο μέρη αυτής της αναλογίας και οι λεπτομέρειές τους;

5.      Ποιοι λόγοι ωθούν τους γονείς να "φορτώνουν" τα παιδιά με ποικίλες δραστηριότητες; Να τους γράψετε επιγραμματικά.

6.      Τι ονομάζει η συγγραφέας συναισθηματική νοημοσύνη και πώς μπορεί  ένα παιδί να την αποκτήσει; Θα μπορούσε, κατά τη γνώμη σας, το σχολείο να καλλιεργήσει τη συναισθηματική νοημοσύνη; Αν ναι, πώς; Αν όχι, γιατί;

7.      Τι είδους μειονέκτημα έχει, σύμφωνα με το κείμενο, η γνώση που αποκτάμε στο σχολείο; Τι θα προτείνατε ώστε αυτό ν’ αλλάξει;

8.      Να γράψετε μία παράγραφο με τη μέθοδο της αιτιολόγησης και θεματική πρόταση την παρακάτω:

Έχουμε ανάγκη από περισσότερη ελευθερία και λιγότερες υποχρεώσεις.

9.      Σ' ένα κείμενο που θα δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα προσπαθήστε να εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους κατά τη γνώμη σας είναι απαραίτητος περισσότερος ελεύθερος χρόνος στη ζωή των εφήβων και πώς πιστεύετε ότι θα πρέπει να τον περνάτε; (400 λέξεις περίπου).

Τατουάζ και body piercing: μόδα ή κάτι παραπάνω;


Οι πληροφορίες που μεταδίδουμε ή λαμβάνουμε μέσω της εξωτερικής εμφάνισης είναι πολλές. Αφορούν τη μη-λεκτική επικοινωνία, δηλαδή τις πληροφορίες που μεταδίδονται χωρίς τις λέξεις, αλλά μέσω των κινήσεων, της στάσης του σώματος, της χροιάς της φωνής και άλλα. Η γνωστή φράση «μια εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις», περιγράφει άριστα την πληθώρα των πληροφοριών που μπορούμε να έχουμε για τον άνθρωπο που είναι απέναντί μας, μέσα από την παρατήρηση της εξωτερικής του εμφάνισης. Γενικά, τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, που μπορεί να θεωρούνται ελκυστικά, αποκρουστικά ή απειλητικά επηρεάζουν κάθε έναν από εμάς ξεχωριστά αλλά και ευρύτερα το κοινωνικό σύνολο, στην απόφαση να αποδεχτούμε ή να απορρίψουμε κάποιο άτομο.

Σήμερα πλέον διαθέτουμε πάρα πολλούς τρόπους για να αλλάξουμε την εξωτερική μας εμφάνιση, αλλάζοντας το στυλ του ντυσίματος, το χτένισμά μας, ή και μέσω των αισθητικών επεμβάσεων. Τα τατουάζ (στα ελληνικά, δερματοστιξία) και το body piercing (το τρύπημα σημείων του σώματος ή/και του προσώπου για την τοποθέτηση σκουλαρικιών) αποτελούν μια όλο και συχνότερη επιλογή των ατόμων σήμερα για την αλλαγή της εξωτερικής εμφάνισης. Έχει βρεθεί πως στη Δύση, πάνω από 80 εκατομμύρια άτομα διακοσμούν το σώμα τους με τατουάζ, εκ των οποίων περίπου το 50% είναι γυναίκες. Σε αντίθεση με τα τατουάζ, που αφαιρούνται πιο δύσκολα, το body piercing δε θεωρείται μια μόνιμη επέμβαση στο σώμα, καθώς οι τρύπες μπορούν να κλείσουν αρκετά εύκολα, όταν το άτομο δεν τοποθετήσει σε αυτές κοσμήματα για ένα διάστημα.

[..]
Άραγε τα τατουάζ και το body piercing συνιστούν φαινόμενο της σύγχρονης κοινωνίας; Αυτό το συμπέρασμα θα ήταν λανθασμένο καθώς, τόσο τα τατουάζ όσο και το body piercing, εντοπίζονται σαν πρακτικές σε αρχαίους πολιτισμούς και φυλετικές κοινωνίες σε όλον τον κόσμο. Στις φυλετικές κοινωνίες, το body piercing, εκτός από διακοσμητικό στοιχείο, αποτελεί και μέρος διαφόρων τελετουργιών και ιεροτελεστιών. Αυτό που αποτελεί, ίσως, σημάδι της εποχής είναι η συχνότητα με την οποία πλέον συναντούμε αυτές τις πρακτικές, καθώς και η υιοθέτησή τους από ετερόκλητες μεταξύ τους ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες.

Μια τέτοια ομάδα πληθυσμού είναι οι έφηβοι. Οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν περισσότερο ένα/μία έφηβο/η στην απόφασή του/της να κάνει τατουάζ ή body piercing, είναι η επίδραση που δέχεται από το φιλικό του/της περιβάλλον, καθώς και η ύπαρξη μέσα στην οικογένεια ενός ή περισσότερων άλλων μελών που έχουν κάνει κάτι αντίστοιχο. Φυσικά σημαντική επίδραση, ιδιαίτερα σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, παίζει και η συχνότητα με την οποία πλέον βλέπουμε τατουάζ ή/και body piercing σε διάσημα πρόσωπα.

Πριν ανησυχήσουμε, ως περίγυρος του ατόμου, μήπως το τατουάζ που έκανε ο φίλος μας ή το παιδί μας (ιδίως όσον αφορά τους γονείς ανήλικων παιδιών) αποτελεί μια ανησυχητική συμπεριφορά, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη κάποιους παράγοντες. Αυτοί είναι: η ηλικία του ατόμου, η εικόνα που αναπαριστά το τατουάζ και ο τρόπος που έγινε. Το έκανε σε κάποιον έμπειρο επαγγελματία; Το έκανε κρυφά ή μετά από συζήτηση με τους δικούς του; Παρόμοια καλούμαστε να σκεφτούμε και στην περίπτωση του body piercing. Σε ποιο σημείο του σώματος έγινε; Προϋποθέτει την πρόκληση έντονου πόνου ή όχι; Το άτομο προνόησε για την ασφάλειά του, επιλέγοντας κάποιον αξιόπιστο επαγγελματία, ή «έπαιξε» με τα όρια κάνοντάς το μόνο του ή υπό συνθήκες αμφιλεγόμενης ασφάλειας;

Τόσο τα τατουάζ όσο και το body piercing έχουν αποτελέσει συχνά αντικείμενο μελέτης επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων. Τα δεδομένα των μελετών που έχουν γίνει σε διαφορετικές ομάδες πληθυσμού με ένα ή περισσότερα τατουάζ και body piercing (πχ σε εφήβους, σε νεαρές γυναίκες, σε φυλακισμένους, σε στρατιωτικούς), έχουν αναδείξει ενδιαφέροντα στοιχεία. Ένα σημείο που επισημαίνεται είναι ότι, οι πρακτικές αυτές συχνά συνδέονται με συμπεριφορές ριψοκίνδυνες για την υγεία, όπως είναι το κάπνισμα. Επίσης, οι μελετητές διευκρινίζουν πως συνηθέστερα ο πόνος που συνοδεύει το τατουάζ και το body piercing είναι αναγκαίο επακόλουθο της όλης διαδικασίας και όχι ο πρωταρχικός στόχος του ατόμου που το κάνει. Μια άλλη πλευρά του ζητήματος είναι πως, μετά από μια τέτοια παρέμβαση, απαιτείται από το άτομο να φροντίζει πιο πολύ την αντίστοιχη περιοχή του σώματός του για ένα διάστημα λίγων εβδομάδων ή μηνών, στοιχείο που αναδεικνύει και τη θεραπευτική πλευρά των πρακτικών αυτών με την έννοια της αυτοφροντίδας.

Η αφαίρεση ενός τατουάζ έχει σχετιστεί με μια ταυτόχρονη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται και ορίζει τον εαυτό του (δηλαδή σε σχέση με την ταυτότητά του), καθώς και με μια τάση του να αποσυνδεθεί από το παρελθόν. Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί πως, ακόμη και στις μέρες μας, περισσότερες γυναίκες από ότι άνδρες τείνουν να επιλέγουν την αφαίρεση ενός τατουάζ μετά από κάποια χρόνια, γεγονός που αποδίδεται στη χαμηλότερη κοινωνική αποδοχή τους σε σχέση με τους άνδρες με τατουάζ. Μερικοί ακόμη παράγοντες που φαίνεται να τις επηρεάζουν περισσότερο σε αυτή την απόφαση είναι ο κοινωνικός στιγματισμός, τα αρνητικά σχόλια και τα προβλήματα ένδυσης. Ένας τρόπος που υιοθετείται για την επίλυση του ζητήματος του απορριπτικού βλέμματος των άλλων, είναι τα τατουάζ σε μέρη του σώματος που δεν είναι άμεσα εμφανή στους υπόλοιπους.

Όπως και να έχει, τα τατουάζ και το body piercing μπορεί να αποτελούν έναν τρόπο έκφρασης, μέσα εκτόνωσης της έντασης, αλλά και ένα σήμα. Μπορεί να σημαίνουν «δες με» ή να υπονοούν την επιθυμία μιας πιο κλειστής οριοθέτησης του εαυτού μεταφέροντας το μήνυμα «μείνε μακριά μου». Όπως έχει συμβεί και με πολλά άλλα φαινόμενα, ενώ τα τατουάζ και το body piercing κάποτε αποτελούσαν καινοτομία και υποδήλωναν μια ιδιαίτερη στάση απέναντι στα πράγματα ή και μια αντικοινωνική συμπεριφορά, πλέον έχουν γίνει και στοιχείο της μόδας. Με αφορμή αυτή την αλλαγή, ας αναρωτηθούμε πόσο ρευστά και πολυδιάστατα είναι ορισμένα στοιχεία που χρησιμοποιούμε ως κριτήρια προκειμένου να αποδεχτούμε ή να απορρίψουμε τους άλλους, κυρίως τα κριτήρια της εξωτερικής εμφάνισης.

Αθηνά Πάσχου, Ψυχολόγο, MSc στην Αντιμετώπιση του Πόνου
20/06/2012

Ερωτήσεις κατανόησης

  1. Γιατί, σύμφωνα με το κείμενο, η εξωτερική εμφάνιση επηρεάζει τη στάση μας απέναντι στους άλλους;

  1. Τα τατουάζ και το body piercing αποτελούν καινούργιο φαινόμενο στην εμφάνιση των ανθρώπων;

  1. Ποιοι λόγοι κατά το κείμενο οδηγούν τους εφήβους στην υιοθέτηση τέτοιας εμφάνισης;

  1. Ποια στοιχεία αποδεικνύουν ότι η υιοθέτηση αυτής της εμφάνισης δεν σημαίνει και προβληματική στάση και συμπεριφορά από την πλευρά των εφήβων;

  1. Η συγγραφέας του κειμένου προσεγγίζει το φαινόμενο των τατουάζ και του body piercing με κατανόηση ή όχι; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας μέσα από το κείμενο.

  1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το κείμενο, οι γυναίκες αφαιρούν συχνότερα τα τατουάζ από το σώμα τους;

  1. Ποια είναι η δική σας στάση απέναντι σε ανθρώπους που έχουν εμφανή τατουάζ και body piercing; Εσείς έχετε κάνει ή σκοπεύετε να κάνετε στο μέλλον; Γιατί ναι ή γιατί όχι;


Παραγωγή λόγου

Πριν από λίγες μέρες αποβλήθηκε από το σχολείο σας ένας μαθητής λόγω της εμφάνισής του, η οποία χαρακτηρίστηκε ακραία. Σ' ένα κείμενο που θα δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα προσπαθήστε να πάρετε θέση έναντι αυτής της απόφασης και με την ευκαιρία εκθέστε τους λόγους που οδηγούν την ηλικία σας να υιοθετεί "μοδάτη" εμφάνιση και πολλές φορές ακραία.

Ποδόσφαιρο, μια θρησκεία χωρίς απίστους


Μιλώντας θεωρητικά για το ποδόσφαιρο ο νους των περισσότερων στρέφεται γύρω από έναν λόγο καταγγελτικό όπου μονόπλευρα και δογματικά διανοούμενοι σέρνουν τα εξ αμάξης στο άθλημα: «Όπιο του λαού», «σύγχρονη αποχαυνωτική θρησκεία», «χλωροφόρμιο των συνειδήσεων» και πάει λέγοντας. Τελικά τι είναι τούτο το κοινωνικό φαινόμενο, που ξεπερνάει κατά πολύ τα στενά όρια ενός απλού παιχνιδιού του οποίου οι πρωταγωνιστές, όπως ο Ρονάλντο, ο Ζιντάν, ο Μπέκαμ είναι πιο γνωστοί από τους πρωθυπουργούς των χωρών τους;
Όσο περίεργο κι αν φαντάζει, το ποδόσφαιρο, παρά την εμπορευματοποίησή του, κατορθώνει να εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο και ενάντια στην υπόλοιπη εμπορευματοποιημένη κοινωνική πραγματικότητα το συνδυασμό της συλλογικότητας με την ατομική πρωτοβουλία. Επιτρέπει την ανάδειξη του ατομικού ταλέντου και την επιβράβευσή του μέσα από τη συλλογική προσπάθεια. Με άλλα λόγια, σε αντίθεση με την κυρίαρχη αντι-ουμανιστική κοινωνική πραγματικότητα που καλλιεργεί τον ατομισμό και την ανάδειξη του ενός σε βάρος του άλλου και σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, το ποδόσφαιρο αναδείχνει την ποδοσφαιρική προσωπικότητα μέσα από το σύνολο, ενώ αυτό το τελευταίο δε λειτουργεί ως απλό άθροισμα μεμονωμένων ατομικοτήτων, αλλά σαν ένας ξέχωρος ποιοτικός συνδυασμός. Και αυτός ο συνδυασμός, αυτή η σύνθεση του ατομικού ταλέντου και της συλλογικότητας, είναι που αποτελεί το κριτήριο της επιτυχίας της συλλογικής προσπάθειας της ομάδας.
Αλλά και το γεγονός ότι μέσα από το ποδόσφαιρο επιβραβεύονται η συλλογική και η ατομική αξία και δεν κατοχυρώνονται ιεραρχικές θέσεις, που έχουν καπαρωθεί με άλλα κριτήρια, όπως η καταγωγή, η οικονομική ή κοινωνική θέση, το γεγονός ότι πρόκειται για έναν αγώνα που διεξάγεται επί ίσοις όροις, όπου μια θεωρητικά αδύναμη ομάδα μπορεί να κάνει την έκπληξη και να κερδίσει, ότι, με άλλα λόγια, είναι δυνατόν να τεθούν σε αμφισβήτηση οι όποιες ιεραρχίες, κάτι ιδιαίτερα δύσκολο, αν όχι αδύνατον, στην καθημερινή ζωή, προσδίδει στο ποδόσφαιρο μια λαϊκή αίγλη.
Από αυτή τη σκοπιά, δεν είναι συμπτωματικό ότι ο αθλητισμός γεννήθηκε και ανδρώθηκε – άλλο πώς κατέληξε – σε κοινωνίες που διαπερνιόνταν από δημοκρατικά ιδεώδη, όπως η αρχαία Αθήνα ή η Αγγλία του 19ου αι., δηλαδή σε κοινωνίες όπου η αμφισβήτηση των κατεστημένων ιεραρχιών θεωρούνταν θεμιτή.
Βεβαίως θα ήταν αφελές να υποστηρίζαμε  ότι όλες οι αντισυμβατικές πτυχές του ποδοσφαίρου που προαναφέραμε εισπράττονται συνειδητά και στον ίδιο βαθμό από τις λαϊκές μάζες. Και βεβαίως ισχύει ότι το ποδόσφαιρο, όπως κάθε συμβολική πρακτική, λειτουργεί κυρίως προς την κατεύθυνση που προσδιορίζουν τα οικονομικά, πολιτικά, θρησκευτικά ή άλλα συμφέροντα που το ελέγχουν. Από την άλλη όμως, ακριβώς επειδή, παρά τις αποξενωτικές πιέσεις, οι κυρίαρχοι δεν έχουν κατορθώσει να εξοβελίσουν ολοκληρωτικά την ανθρωπιά, το ποδόσφαιρο λειτουργεί έστω υποσυνείδητα ως ένα απομεινάρι της. Και αυτή του την πλευρά καλούμαστε να αναδείξουμε, ενάντια στο ρεύμα.

Γ. Ρούσης, στο Ν. Μπογιόπουλος – Δ. Μηλάκας, Ποδόσφαιρο, μια θρησκεία χωρίς απίστους (διασκευή)


Ερωτήσεις:

Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80 περίπου λέξεις για να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου.

Σύμφωνα με τη θεωρία του βιβλίου το δοκίμιο ως κειμενικό είδος έχει μερικά γνωρίσματα που έχουν σχέση με τη δομή, την πειθώ και τη γλώσσα. Σύμφωνα μ’ αυτά το δοκίμιο:

  • Όταν είναι αποδεικτικό έχει συνήθως πρόλογο, κύριο μέρος και επίλογο.
  • Όταν είναι στοχαστικό «ο συγγραφέας περιδιαβαίνει ελεύθερα στο χώρο των ιδεών».
  • Όταν έχει αποδεικτικό χαρακτήρα «ο δοκιμιογράφος προσεγγίζει ένα θέμα που τον ενδιαφέρει, εκθέτει, διασαφηνίζει και υποστηρίζει τις ιδέες του, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα, τεκμήρια και παραδείγματα.
  • Ως προς τη γλώσσα «υπακούει σε εντολές μιας λογιότερης γραμματικής», χρησιμοποιεί «τεχνικές ομαλής ή φυσικής μετάβασης και συνοχής (π.χ χρήση συνεκτικών μορίων και εκφράσεων, φράσεις-γέφυρες κλπ)», «μόρια και εκφράσεις που φανερώνουν μια στάση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα (π.χ πιθανώς, ενδεχομένως, βεβαίως κλπ), ή φανερώνουν την οπτική του γωνία για τα γραφόμενα (π.χ επιρρήματα…)
  • Στη σύνταξη προτιμά τη «σύνθετη δομή των προτάσεων (υποτακτικός, μακροπερίοδος λόγος)
  • Χρησιμοποιεί αφηρημένο λεξιλόγιο.

Με βάση τα παραπάνω να διακρίνετε το είδος του κειμένου που σας δόθηκε και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Με ποιο τρόπο αναπτύσσονται τα παρακάτω επιχειρήματα; Να αξιολογήσετε την ορθότητά τους; (άσκηση του συναδέρφου Βασίλη Συμεωνίδη)

Στους ποδοσφαιρικούς αγώνες συχνά συμβαίνουν έκτροπα.
Στους αγώνες καλαθοσφαίρισης επίσης συχνά συμβαίνουν έκτροπα.
Άρα σε αγώνες ομαδικών αθλημάτων συχνά συμβαίνουν έκτροπα.

Ο αθλητικός αγώνας είναι επιδίωξη της νίκης και επιβεβαίωση υπεροχής.
Οι ποδοσφαιρικοί αγώνες είναι αθλητικοί.
Άρα οι ποδοσφαιρικοί αγώνες είναι επιδίωξη της νίκης και επιβεβαίωση υπεροχής.

Ο αθλητικός αγώνας είναι επιδίωξη της νίκης και επιβεβαίωση υπεροχής.
Ο πόλεμος είναι επιδίωξη νίκης και επιβεβαίωση υπεροχής.
Άρα ο πόλεμος είναι αθλητικός αγώνας.

Η ποιότητα του πολιτισμού μας φανερώνεται σε κάθε μαζική εκδήλωση.
Ο αθλητισμός είναι μαζική εκδήλωση.
Άρα η ποιότητα του πολιτισμού μας φανερώνεται και στον αθλητισμό.

Στο κείμενο παρουσιάζονται μερικά χαρακτηριστικά του ποδοσφαίρου ως παιχνιδιού. Ποια άλλα θετικά γνωρίσματά του μπορείτε να εντοπίσετε; Ποιες στρεβλώσεις δημιουργήθηκαν στο άθλημα και για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας;

Πόλεμος θρησκειών


Μια χαρά σφαζόμαστε εμείς, μεταφορικά και κυριολεκτικά, για μια φανέλα κόκκινη, πράσινη, κίτρινη, κιτρινόμαυρη, ασπρόμαυρη, κυανέρυθρη. Μια χαρά σφαζόμαστε εδώ για τον Ολυμπιακό και τον ΠΑΟ, στη Σερβία για τον Ερυθρό Αστέρα και την Παρτιζάν, στη Σκωτία για τη Ρέιντζερς και τη Σέλτικ, στην Αργεντινή για τη Ρίβερ Πλέιτ και την Μπόκα Τζούνιορς, στον κόσμο όλο. Και μια χαρά, μια τεράστια χαρά γεύεται η κυβέρνησή μας, όπως κάθε κυβέρνηση στον κόσμο όλο, όταν εμείς σφαζόμαστε, όταν ξοδεύουμε τις λέξεις, τα συνθήματα, τον θυμό, τα όνειρά μας για μια φανέλα, που όσο πιο γεμάτη φαίνεται τόσο πιο αδειανή είναι.
Κάποιοι φίλαθλοι (οπαδοί δηλαδή, το «φίλαθλος» είναι ένας ευφημισμός που δεν βρίσκει εισιτήριο για να μπει σε κανένα γήπεδο) μπορεί να προσέρχονται με τα αγνότερα αισθήματα, με εκείνη την παιδική αθωότητα που τους οδήγησε κάποτε στην πλήρη ταύτιση με μια ομάδα. Γύρω τους όμως, γύρω μας, στήνεται μια τεράστια εμποροπανήγυρη άφθονου χρήματος και σκληρής εξουσίας. Αν οι ομάδες ήταν στημένες απλώς σαν επιχειρήσεις, θα είχαν όρια στη δραστηριότητά τους, θα νοιάζονταν για τη νομιμότητά τους, θα κινδύνευαν ακόμα και να κλείσουν αν δεν περπατούσαν. Αλλά οι ομάδες συγκροτούνται σαν θρησκείες, όπως το ακούμε και στα συνθήματα των πιστών τους, των φανατικών («ΠΑΟ-θρησκεία», «Θρύλε Θεέ μου» κ. ο. κ.). Φανατικοί, θεόληπτοι δηλαδή, μας πληροφορούν τα λεξικά, ονομάστηκαν οι ιερείς της Ίσιδας και της Κυβέλης, που μέσα στο ιερό, το fanum, έπεφταν σε έκσταση και στο παραλήρημά τους πλήγωναν το ίδιο τους το σώμα, περίπου σαν τους αυτομαστιγωνόμενους χριστιανούς του Μεσαίωνα.
Ιερείς έχουμε και σήμερα. Με άλλο όνομα. Είναι οι πρόεδροι των ομάδων (οι αποκλειστικοί διαχειριστές της «ιδέας»), οι μεγαλοπαράγοντες, οι εκδότες αθλητικών φύλλων που μες στην κερδοσκοπική προπαγανδιστική τους μέθη εξαντλούν το λεξιλόγιο και την εικονογραφία της χυδαιότητας, οι αγριεμένοι μπλογκίστες, οι λοχαγοί της μιας ή της άλλης «θύρας». Έχουμε δηλαδή αρχιερείς, μητροπολίτες, ιεροκήρυκες και απλούς διακόνους. Κι έχουμε βέβαια και το πλήρωμα των πιστών, οι οποίοι, αντιστρέφοντας τα πράγματα, δεν πληγώνουν πια το δικό τους σώμα, αλλά των αντιπάλων.
Η σύγκρουση ομάδων είναι σύγκρουση θρησκειών, θεσμοθετημένη υπό τη μορφή πρωταθλήματος. Μόνο που εδώ δεν χωρούν διαθρησκειακοί διάλογοι. Ίσως περισσότερο απ’ όλους το κατανοούν αυτό όσοι θέλουν να πιστεύουν ότι κάπως κρατούν το μέτρο, συνειδητοποιούν όμως ότι πέφτουν σε καβγά ακόμα και με τον κολλητό τους για ένα οφσάιντ ή ένα πέναλτι, δηλαδή για κάτι που γρήγορα αποδεικνύεται λιγότερο και από το τίποτα. Ορκίζονται τότε ότι θα πάρουν τις αποστάσεις τους, ωστόσο στο επόμενο ντέρμπι ξαναπαθιάζονται και ξανααρρωσταίνουν. Γιατί η μπάλα είναι στρογγυλή. Και την τετράγωνη λογική δεν την ανέχεται.
Παντελής Μπουκάλας, Εφ. Καθημερινή 23-2-2011

Παρατηρήσεις
  1. Το κείμενο στηρίζεται σε μια αναλογία. Μπορείτε να την περιγράψετε με έναν συλλογισμό με προκείμενες και συμπέρασμα;
  2. Οι ομάδες είναι ανώνυμες εταιρίες σύμφωνα με το νόμο. Με ποιο επιχείρημα αμφισβητεί ο συγγραφέας την υπόσταση αυτή;
  3. Κάποιοι φίλαθλοι (οπαδοί δηλαδή, το «φίλαθλος» είναι ένας ευφημισμός που δεν βρίσκει εισιτήριο για να μπει σε κανένα γήπεδο) μπορεί να προσέρχονται με τα αγνότερα αισθήματα, με εκείνη την παιδική αθωότητα που τους οδήγησε κάποτε στην πλήρη ταύτιση με μια ομάδα: Να σχολιάσετε τη περίοδο σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων. 
  4. Να εντοπίσετε στο κείμενο τρία σημεία ειρωνείας και τα μέσα με τα οποία την υποβάλλει. 
  5. Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι λέξεις με έντονα γράμματα;
  6. Να πυκνώσετε το κείμενο με σκοπό να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενό του