Πολυτεχνείο 1973. Μύθοι και Αλήθειες

Στον σύνδεσμο που ακολουθεί βρίσκεται το pptx που αφορά δύο βασικούς αναθεωρητικούς μύθους για τη Χούντα και το Πολυτεχνείο. Πρόκειται για εμπλουτισμένη και διαφοροποιημένη ιδέα και πρόταση του συναδέρφου Κώστα Θεριανού. Πολυτεχνείο 1973. Μύθοι και Αλήθειες







Σεξισμός στη χρήση της γλώσσας

 

(για διδασκαλία στην τάξη)

Κείμενο 1

Πώς η γλώσσα αντικατοπτρίζει, κατασκευάζει και συντηρεί την ανδρική κυριαρχία;

Υπάρχει η άποψη ότι η γλώσσα είναι ένα απλό εργαλείο της σκέψης και ότι από μόνη της δεν ευθύνεται για την ανδρική κυριαρχία και το σεξισμό αλλά απλώς τα αντικατοπτρίζει. Ας σημειώσουμε ότι εδώ υπάρχει μία τεράστια προβληματική για τη σχέση γλώσσας και σκέψης η οποία δεν είναι μάλλον του παρόντος. Συνοπτικά ωστόσο μπορούμε να πούμε ότι η γλώσσα μπορεί να μην ευθύνεται για τις διάφορες ανισότητες, αποκλεισμούς και ρατσισμούς, αλλά αντικατοπτρίζοντας τις έμφυλες διακρίσεις και τον σεξισμό που υπάρχει στην κοινωνία συντελεί στη διαιώνισή τους.

Υπάρχουν πάμπολλα παραδείγματα σεξιστικής χρήσης, όπως η χρήση του αρσενικού ως γενικευτικού, που υποτίθεται ότι συμπεριλαμβάνει και το θηλυκό (π.χ. «οι βουλευτές» αντί «οι βουλευτές και οι βουλεύτριες» σε ένα επίσημο κείμενο, κ.ο.κ.) αλλά στην πραγματικότητα συντελεί στον αποκλεισμό της γυναίκας από τη γλωσσική αναπαράσταση και κατασκευάζει μια ανδροκεντρική εικόνα του κόσμου. Άλλα ενδιαφέροντα παραδείγματα είναι τα επαγγελματικά ουσιαστικά σε –ος, τα λεγόμενα επίκοινα, όπως «ο/η γιατρός», «ο/η πρόεδρος», των οποίων οι θηλυκές καταλήξεις («γιατρίνα», «προεδρίνα» κ.λπ.) δεν είναι αποδεκτές από πολλ@ς (πολύ χαρακτηριστικά, το «πολίτης» δεν έχει ακόμα επίσημα καθιερωμένο θηλυκό γένος), και φυσικά η σύνδεση του θηλυκού γραμματικού γένους με αρνητικές (κυρίως σεξουαλικές) συνυποδηλώσεις.

Εδώ έχουμε πάρα πολλά παραδείγματα και από άλλες γλώσσες• έτσι, στα Αγγλικά το master έχει ουδέτερη ή και θετική έννοια ενώ το mistress, που αρχικά ήταν το θηλυκό του master, κατέληξε να σημαίνει «ερωμένη». […] Το πιο τρανταχτό παράδειγμα βέβαια είναι η λέξη «άνθρωπος», που τυπικά είναι γένους αρσενικού (πρβλ. man, homme, Mensch κ.λπ.). Το επιχείρημα ότι, αν και αρσενικό γραμματικά, σημασιολογικά συμπεριλαμβάνει και το θηλυκό καταρρέει από τη μη αποδεκτότητα προτάσεων όπως «ο άνθρωπος θηλάζει τα μωρά του» ή «πολλοί άνθρωποι πάσχουν από καρκίνο της μήτρας».

[…]

Δεν θεωρείτε ότι υποβιβαζει το κύρος και τη δύναμη της γυναίκας η χρήση καταλήξεων όπως προεδρίνα, γιατρίνα κλπ;

Αυτό που έχει πολύ ενδιαφέρον είναι ότι δεν υπάρχει αντίσταση στα επαγγελματικά θηλυκά όταν έχουν συγκεκριμένο ταξικό πρόσημο (π.χ. «ράφτρα») ενώ για τα επαγγέλματα κύρους το θηλυκό δεν είναι αποδεκτό. Υπάρχει το ψευδοεπιχείρημα ότι ειδικά για τα αρσενικά ουσιαστικά σε -ος το αρσενικό δηλώνει και το θηλυκό, αλλά αυτό προφανώς δεν ισχύει, δεν είναι δηλαδή θέμα γραμματικής, γιατί πολλά αρσενικά σε -ος στη δημώδη γλώσσα έχουν σχηματίσει θηλυκό σε –ίνα, -ισσα• αυτ@ που υποστηρίζουν ότι ουσιαστικά όπως το «προεδρίνα» αντίκεινται στο γλωσσικό αίσθημα αφενός αγνοούν την ιστορία της γλώσσας και αφετέρου το γεγονός ότι, όπως έχει πει και ο Silverstein, η φύση τoυ γλωσσικού δεδομένου είναι διαλεκτική, δηλαδή διαμορφώνεται κάθε φορά τόσο με βάση τις γραμματικές δομές όσο και με βάση τις στάσεις και τις ιδεολογίες μας. Ιδεολογική λοιπόν είναι η τοποθέτηση ότι το «πρόεδρος» δεν έχει θηλυκό τύπο «προεδρίνα»-- αλλά φυσικά ιδεολογική είναι και η επιλογή του «πρυτάνισσα» ως θηλυκού του «πρύτανης», γιατί επιδιώκει να είναι ορατό το γυναικείο φύλο στη γλώσσα.

Απόσπασμα από συνέντευξη της Σ. Τσιπλάκου, καθηγητριας Γλωσσολογίας στο ΑΠΚΥ. Γλώσσα και σεξισμός: Μπορούμε να είμαστε και βουλεύτριες εκτός από χορεύτριες; Αθηνόραμα 7/4/2021

Κείμενο 2

Μήπως όμως φτάσαμε στο άλλο άκρο; […]

– Το Μυστήριο του Γάμου. Πρέπει να εκσυγχρονιστεί αμέσως γιατί είναι σεξιστικό. Στην αποστολική περικοπή ο Απόστολος Παύλος προτρέπει: «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα». Η έννοια φυσικά είναι να σέβεται τον άνδρα, αλλά έτσι καταστρατηγείται η ισότητα των δύο φύλων, γι’ αυτό συμβαίνουν τα αλληλοπατήματα στο σημείο αυτό.

– Ομήρου Ιλιάδα και Οδύσσεια. Άμεση απόσυρση. Η χαζογκόμενα απάτησε τον Μενέλαο και έτσι ξεκίνησε ο Τρωικός Πόλεμος. Στην Οδύσσεια, ο κακομοίρης ο Οδυσσέας όλο με γυναίκες παλεύει: Κίρκη και Σειρήνες. Αλλά και η Πηνελόπη είναι το τρόπαιο των μνηστήρων. Τι υποβάθμιση!

– Αγκάθα Κρίστι. Παρόλο που είναι γυναίκα, όλα τα βιβλία της με ήρωα τον Ηρακλή Πουαρώ πρέπει να αποσυρθούν και να καούν στην πυρά γιατί είναι σεξιστικά. Σε κάποιο βιβλίο, ερωτηθείς ο Πουαρώ γιατί δεν παντρεύτηκε ποτέ, απάντησε με το καθαρά σεξιστικό σχόλιο: «Στη ζωή μου γνώρισα μόνο 6 άνδρες που δολοφόνησαν τις γυναίκες τους, ενώ από την άλλη, συνάντησα 36 γυναίκες που δολοφόνησαν τους συζύγους τους». Ιδού λοιπόν ο σεξισμός: Οι γυναίκες εκτός από χαζογκόμενες είναι και δολοφόνοι.

[…]

Τα άρθρα της Ελληνικής Γλώσσας. Εντελώς σεξιστικά: Ο, Η, Το, Ενας, Μία, Ενα. Δεν θυμάμαι σε ποια χώρα, αλλά πρόσφατα διάβασα ότι σε όλα τα επίσημα έγγραφα του κράτους θα καταργήσουν τα Αρσενικά και Θηλυκά άρθρα και θα έχουν μόνο το Ουδέτερο. […] Στην αγγλική γλώσσα έχουν καταργηθεί τα γένη στα επαγγέλματα. Για παράδειγμα, ο salesman και η saleswoman έγιναν salesperson. Εδώ χρειάζεται ο Μπαμπινιώτης να μας πει πώς θα αντικαταστήσουμε τον «πωλητή» και την «πωλήτρια» με κάποιο ουδέτερο.

Ελάτε, να σοβαρευτούμε. Όλα τα ζητήματα της ζωής όταν τα τραβήξεις στα όριά τους, καταλήγεις σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Κανένας σοβαρά σκεπτόμενος άνθρωπος δεν αμφισβητεί τα ίσα δικαιώματα των δύο φύλων. Απλά στο όνομα της ισότητας δεν πρέπει να ξεχνούμε τη διαφορετικότητα που υπάρχει. Και μόνο για τη μητρότητα της γυναίκας θα πρέπει να της αποδίδουμε τον απαιτούμενο σεβασμό. Είναι μια απασχόληση 24×7 χωρίς άδεια, χωρίς υπερωρίες με συνεχή εγρήγορση για τη φροντίδα του παιδιού. Πού είναι η ισότητα; Όσο και να ανυψωθεί ο άνδρας δεν μπορεί ποτέ να φτάσει αυτό το συγκλονιστικό θαύμα να δημιουργείς ζωή!

Σωστά γράφει η Παλαιά Διαθήκη: «Σοφαί γυναίκες ωκοδόμησαν οίκους». Σεξισμός ή μήπως όχι; Γι’ αυτό εμείς, οι άνδρες παλαιάς κοπής, δεν θέλουμε να είμαστε ίσοι. Θέλουμε να τις λατρεύουμε και να τις προσέχουμε!

Ανδρέας Δρυμιώτης, Σεξισμός ή μήπως όχι;

https://www.kathimerini.gr/opinion/1081626/sexismos-i-mipos-ochi/ (7/6/2020) * Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.

 

Κείμενο 3



Εφ. Αυγή Β. Χερουβείμ 9/12/2015

Θέμα Α

Να παρουσιάσετε σύντομα (70 λέξεις περίπου) τη θέση και την επιχειρηματολογία του κειμένου 2.

(15 μονάδες)

Θέμα Β

Β1. Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε το περιεχόμενο των παρακάτω περιόδων, σημειώνοντας στο τετράδιό σας  Σ(ωστό) ή Λ(άθος) δίπλα σε κάθε γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο. Δεν χρειάζεται να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

 

α. Σύμφωνα με το κείμενο 1 η γλώσσα αναπαράγει τις κοινωνικές διακρίσεις.

β. Στο κείμενο 1. υποστηρίζεται ότι η σεξιστική χρήση της γλώσσας αφορά κυρίως τα ελληνικά.

γ. Στο κείμενο 1 υποστηρίζεται ότι η χρήση τόσο των αρσενικών όσο και των θηλυκών στα επίκοινα ουσιαστικά (π.χ πρόεδρος/προεδρίνα) εκφράζουν ιδεολογική στάση.

δ. Το κείμενο 3 συμφωνεί με το κείμενο 1.

ε. Η Σ. Τσιπλάκου στο κείμενο1 χρησιμοποιεί στις καταλήξεις το σύμβολο @ γιατί κρατά ουδέτερη στάση απέναντι στο πρόβλημα καταγραφής του γένους.

(10 μονάδες)

Β2.

α. Στο κείμενο 2 είναι έντονη η πρόθεση του αρθρογράφου να ειρωνευτεί. Να εντοπίσετε τρεις γλωσσικές επιλογές (3 μονάδες) που το επιβεβαιώνουν εξηγώντας τη λειτουργία τους (6 μονάδες)

β. «Ελάτε να σοβαρευτούμε… να τις προσέχουμε!» Να εντοπίσετε στο απόσπασμα του κειμένου 2 τρεις γλωσσικές επιλογές που δείχνουν την παραδοσιακή του οπτική. (6 μονάδες)

(15 μονάδες)

Β3

Ποια είναι η θέση που εκφράζει το κείμενο 3 σε σχέση με την χρήση μη σεξιστικής γλώσσας και με ποια μέσα γίνεται φανερή;

(15 μονάδες)

Περιβάλλον και πηγές ενέργειας

 

(για διδασκαλία στην τάξη)

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Γιατί η Τήνος λέει όχι στις ανεμογεννήτριες;

1.      Η ευρύτερη περιοχή αποτελεί ένα σπάνιο σε ομορφιά και βιοποικιλότητα κομμάτι της ελληνικής φύσης και, όπως είναι αναμενόμενο, από παρεμβάσεις τέτοιας κλίμακας θα αλλοιωθεί σημαντικά. Τα περισσότερα αιολικά «πάρκα» χωροθετούνται σε υψόμετρα άνω των 800 μέτρων, κατά τρόπο που αλλοιώνεται η αισθητική του τοπίου και η φυσική διάταξη της κορυφογραμμής.

2.      Οι ανεμογεννήτριες που σχεδιάζεται να εγκατασταθούν έχουν ύψος 70 έως 145 μέτρα, ενώ για κάθε βάση ανεμογεννήτριας θα χρειαστούν τουλάχιστον 400 κυβικά μέτρα σκυρόδεμα, θα διανοιχτούν νέοι δρόμοι πρόσβασης στις κορυφές του βουνού πλάτους έως και 10 μέτρων σε απότομες σχετικά πλαγιές, με αλλοίωση της φυσιογνωμίας της περιοχής καθώς και εσωτερική οδοποιία μέσα στα αιολικά πάρκα.

3.      Από τις εκσκαφές, τα μπαζώματα αλλά και την ίδια την λειτουργία των ανεμογεννητριών υπάρχει ο κίνδυνος, όπως αναφέρει και η σχετική μελέτη του καθηγητή υδρολογίας Γ. Στουρνάρα ειδικά για την γεωλογία της Τήνου, να διαταραχθούν τα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα και να καταστραφεί η υδρολογική ισορροπία της περιοχής.

4.      Οι πυρκαγιές στην ευρύτερη περιοχή εκτιμάται ότι θα αυξηθούν δραματικά, καθώς έχει αποδειχθεί ότι στην πλειονότητά τους προκαλούνται από το δίκτυο μεσαίας τάσης που συνδέει τα αιολικά πάρκα της περιοχής με το υπόλοιπο δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

5.      Καθώς δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο για την αποσυναρμολόγηση και απομάκρυνση των ανεμογεννητριών μετά το πέρας λειτουργίας τους, ούτε ζητείται εγγυητική επιστολή από τις εταιρείες για τις εργασίες αυτές (παρά τις βεβαιώσεις των εταιρειών για το αντίθετο), οι κατασκευές θα παραμείνουν πάνω στις βουνοκορφές για πάντα ως σκουριασμένα κουφάρια. Απόδειξη αυτού, οι πεσμένες και οι ανενεργές ανεμογεννήτριες σε Άνδρο και Νότια Εύβοια.

6.      Με το βουνό να μετατρέπεται σε εργοτάξιο ανά τακτά χρονικά διαστήματα, μέσα στην επόμενη δεκαετία η σκόνη από τη διαρκή κίνηση των φορτηγών και των σκαπτικών εργασιών θα πλήξει τη μελισσοκομία και η καταστροφή της θαμνώδους βλάστησης (ρείκι κ.ά.) θα υποβαθμίσει την τροφή των μελισσών.

7.      Καταλυτικές θα είναι και οι επιπτώσεις στην τοπική οικονομία. Με τη δημιουργία ενός βιομηχανικού τοπίου, ο ήπιος φυσιολατρικός και εναλλακτικός τουρισμός καθώς και πολιτιστικός τουρισμός που αναπτύσσεται τελευταία στην περιοχή θα υποστεί ισχυρότατο πλήγμα, αφού θα αλλάξει η ανθρωπογενής κλίμακα του τοπίου. Το συγκεκριμένο «χειροποίητο» κυκλαδίτικο τοπίο, με τις σημαντικές εναλλαγές του, είναι τόσο ιδιαίτερο που γίνεται ολοένα και πιο διάσημο. Έχει μείνει σχεδόν αναλλοίωτο για αιώνες με τις αναβαθμίδες, τις ξερολιθιές (οι οποίες πρόσφατα εντάχθηκαν στον κατάλογο πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco), το μεγαλύτερο για τις Κυκλάδες δίκτυο μονοπατιών, τους ξακουστούς περιστεριώνες, και τους περίπου 50 παραδοσιακούς οικισμούς. Έρευνες έχουν δείξει μείωση στον τουρισμό μετά από τέτοιες επεμβάσεις.

8.      Στα χωριά της γύρω περιοχής (Πύργος, Μαρλάς, Μαμάδος,Υστέρνια, Καρδιανή) (παραδοσιακοί οικισμοί με μεγάλη τουριστική επισκεψιμότητα και αγοραστικό ενδιαφέρον) ο θόρυβος από τις ανεμογεννήτριες θα αλλάξει σίγουρα την ηρεμία του τοπίου και της φύσης που μπορεί να απολαύσει κανείς μέχρι σήμερα. Ο θόρυβος θα είναι κουραστικός και αναλόγως της φοράς του ανέμου ακόμη και ανυπόφορος.

9.      Όλα τα προηγούμενα συντελούνται και νομιμοποιούνται στη συλλογική συνείδηση με το αφήγημα της «καθαρής» ενέργειας, η οποία μειώνει τις εκπομπές CO2 και θα οδηγήσει τη χώρα σε απεξάρτηση από τις συμβατικές ρυπογόνες μονάδες παραγωγής ενέργειας. Δυστυχώς, όπως δείχνουν η εμπειρία και τα σχετικά στοιχεία σε όλα τα κράτη που διαπρέπουν σε αυτόν τον τομέα, τα αιολικά «πάρκα» δεν μπορούν τεχνικά να αντικαταστήσουν συμβατικές μορφές παραγωγής ενέργειας. Αυτό γίνεται γιατί λόγω της στοχαστικότητας του αέρα (δεν φυσάει συνέχεια το ίδιο) υπάρχει ανάγκη απαιτούμενης εφεδρείας συμβατικών παραγωγικών μονάδων, που θα αντισταθμίζουν τα φαινόμενα αστάθειας που οφείλονται σε αυτή την έγχυση ανομοιογενούς ρεύματος στο δίκτυο.

περ. Χρόνος 21-8-2021 https://chronos.fairead.net/tinos-oxi

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

13 + 1 αλήθειες για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

ΟΙ ΑΠΕ είναι ακριβές;

Όχι. Πλέον μας συμφέρει οικονομικά να παράγουμε από καθαρές και ανανεώσιμες πηγές την ενέργεια που χρειαζόμαστε κι όχι από τα βρόμικα ορυκτά καύσιμα, όπως ο λιγνίτης και οι υδρογονάνθρακες.  Η ισχυρή τεχνολογική ανάπτυξη της αιολικής και ηλιακής ενέργειας και των συστημάτων αποθήκευσης και η εντυπωσιακή μείωση του κόστους παραγωγής, δείχνουν ότι η εγκατάσταση ενός αιολικού ή φωτοβολταϊκού σταθμού έναντι ενός νέου σταθμού άνθρακα έχει πολλαπλά οφέλη και οδηγεί σε φθηνότερο ρεύμα.

Οι ΑΠΕ έχουν μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κόστος από το όφελος που προσφέρουν;

Όχι. Οι ΑΠΕ είναι πιο αποδοτικές συγκριτικά με τα ορυκτά καύσιμα τα οποία παρουσιάζουν απώλειες θερμότητας κατά την καύση τους, ενώ η ενέργεια που παράγουν είναι απαλλαγμένη από εκπομπές. […]

Είναι αλήθεια ότι οι ΑΠΕ αλλοιώνουν το φυσικό τοπίο;

Η έννοια της αισθητικής και ο ορισμός του επιπέδου οπτικής όχλησης είναι έννοιες πρωτίστως υποκειμενικές. Βάσει μελετών, στην ΕΕ τα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα είναι πιο αποδεκτά από αισθητικής άποψης σε ανθρώπους που είναι ενημερωμένοι για τα οφέλη τους, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις όπου αναδείχθηκαν ως σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος για περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους επισκέπτες. Ειδικά όσον αφορά τη σημαντική τοπιακή αξία συγκεκριμένων περιοχών, η Ελλάδα διαθέτει θεσμικό πλαίσιο για τον ορισμό τους ως «προστατευόμενων τοπίων». Ο ορισμός τέτοιων περιοχών, με τις ειδικές προστατευτικές ρυθμίσεις που τις περιβάλλουν, είναι ο καλύτερος τρόπος θωράκισης της αισθητικής αξίας τους.

Ισχύει ότι οι ΑΠΕ μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα οικοσυστήματα;

Ισχύει, όπως ισχύει για κάθε έργο που κατασκευάζεται σε αδόμητη περιοχή. Οι σημαντικότερες επιπτώσεις τους αφορούν στους πληθυσμούς αρπακτικών πουλιών. Οι εγκαταστάσεις των ΑΠΕ ως μονάδες παραγωγής καθαρής ενέργειας και λύση απέναντι στην κλιματική κρίση, θα πρέπει να αντιπαραβάλλονται με τις μεγάλες και συνεχείς εκτάσεις που δεσμεύονται για την περιβαλλοντικά καταστροφική ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη. […] Η εξαρχής ορθή χωροθέτηση των αιολικών πάρκων, με εκτίμηση και των σωρευτικών επιπτώσεων που μπορεί να προκληθούν από πολλά αιολικά στην ίδια περιοχή, μπορεί να αποτελέσει λύση στην πρόκληση της ανάπτυξης των έργων αιολικής ενέργειας με αποτελεσματική προστασία της πολύτιμης ορνιθοπανίδας της Ελλάδας.

Πόσο θόρυβο προκαλούν οι ανεμογεννήτριες;

Ο θόρυβος μιας ανεμογεννήτριας προέρχεται από τα μηχανικά της μέρη και την περιστροφή των φτερών. Γενικά οι ανεμογεννήτριες είναι μηχανές χαμηλού θορύβου. Η ελάχιστη επιτρεπόμενη απόσταση από οικισμό είναι 500μ και το επίπεδο του αντιληπτού θορύβου αντιστοιχεί στη στάθμη θορύβου στο εσωτερικό ενός σπιτιού.

 

Ισχύει ότι τα αιολικά πάρκα κατασκευάζονται για τις επιδοτήσεις και μετά εγκαταλείπονται;

Όχι. Άλλωστε, με βάση και την κοινή λογική, το συμφέρον του ιδιοκτήτη είναι να διατηρήσει το έργο σε λειτουργία όσο το δυνατόν περισσότερο. Ειδικά στην Ελλάδα, όλα τα αιολικά πάρκα που κλείνουν 20ετία συνεχίζουν να λειτουργούν με τις αναγκαίες αναβαθμίσεις και βελτιώσεις. Τα αιολικά πάρκα, όπως όλα σχεδόν το έργα ΑΠΕ, έχουν υψηλό κόστος αρχικής επένδυσης και μικρό λειτουργικό. Αυτό συνεπάγεται ότι η απόδοση της επένδυσης πραγματοποιείται κατά το διάστημα που αυτά λειτουργούν.

Υπάρχουν μήπως άλλες λύσεις, όπως η πυρηνική σύντηξη;

Η πυρηνική σύντηξη θα μπορούσε θεωρητικά να προσφέρει λύση. Στην πράξη όμως, κανένα σχέδιο δεν έχει καταφέρει να παράγει περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνει για να επιτύχει τη σύντηξη, ενώ οι προσπάθειες συνεχίζονται απορροφώντας τεράστια, κρατικά κυρίως, κονδύλια. Και ενώ αυτή η τεχνολογία βρίσκεται μονίμως «μόλις μια ή το πολύ δύο δεκαετίες μακριά», αν τελικά κάποια στιγμή επιτευχθεί, το βέβαιο είναι ότι θα είναι πολύ αργά για να συμβάλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης που συμβαίνει εδώ και τώρα.

WWF, Εφ. Το Βήμα 1-10-2019 (διασκευή)

Ερωτήσεις

1.      Λαμβάνοντας υπόψη το θέμα, την πρόθεση των συντακτών και τους δέκτες των κειμένων να δικαιολογήσετε τη χρήση της απαρίθμησης που εμφανίζεται και στα δύο κείμενα καθώς και το ρόλο των ερωτήσεων στο δεύτερο κείμενο.

2.      Επιλέξτε από κάθε κείμενο το επιχείρημα που θεωρείτε πιο ισχυρό και εξηγείστε με ποια μέσα ο συντάκτης πετυχαίνει να του δώσει ισχύ.

3.      Επιλέξτε από κάθε κείμενο το επιχείρημα που θεωρείτε πιο αδύναμο και εξηγείστε ποια είναι τα προβλήματα που το καθιστούν αδύναμο.

4.      Και τα δύο κείμενα έχουν πρόθεση να πείσουν τον αναγνώστη. Πέρα από την επιχειρηματολογία και τις αναφορές σε τεκμήρια μπορείτε να διακρίνετε γλωσσικές επιλογές επίκλησης στο συναίσθημα; Σε ποιο κείμενο είναι πιο έκδηλες και πώς δικαιολογείται κάτι τέτοιο κατά τη γνώμη σας;

5.      Να δείξετε τη νοηματική σχέση που έχει το κάθε κείμενο με τον τίτλο του.

6.      Προσπαθήστε να εντοπίσετε στα κείμενα σημεία όπου οι συντάκτες διατυπώνουν με βεβαιότητα τη θέση τους και σημεία στα οποία πιθανολογούν. Πού οφείλονται οι διαφορετικές επιλογές τους;

7.      Ποια είναι η δική σας θέση απέναντι στο ζήτημα των ανεμογεννητριών; Με ποια επιχειρήματα θα την υπερασπίζατε;

8.      Πώς βλέπετε την εναλλακτική χρήσης πυρηνικών αντιδραστήρων για την παραγωγή ενέργειας; Μπορείτε να σκεφτείτε θετικές και αρνητικές πλευρές;

 

Παραπληροφόρηση

 

(για διδασκαλία στην τάξη)

Κείμενο 1

● Πάμε πάλι πίσω κι εμείς τότε, στα βασικά: Ποια είναι η διαφορά ψευδών και παραποιημένων ειδήσεων;

Οι παραποιημένες ειδήσεις (fake news), εν αντιθέσει με την ορολογία που έχει επικρατήσει σε μεγάλο μέρος της ακαδημαϊκής, δημοσιογραφικής και πολιτικής ορολογίας, διαφέρουν από τις ψευδείς. Ψευδής είναι μια είδηση που περιγράφει κάτι που δεν έγινε. Δεν έχει βάση αλήθειας δηλαδή. Παραποιημένη είναι μια είδηση στην οποία έχουν αλλοιωθεί κάποια στοιχεία του γεγονότος: όπως ο χρόνος και ο τόπος που έγινε, το σκηνικό του, ποιοι έλαβαν μέρος κοκ. Επιπλέον, για να αποτελεί ένα μήνυμα παραποιημένη είδηση θα πρέπει πριν απ’ όλα να είναι είδηση. Δηλαδή θα πρέπει να περιέχεται στο περιεχόμενο κάποιου ΜΜΕ. Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν παραποιημένες ειδήσεις πριν από την έλευση των ενημερωτικών ΜΜΕ (σε αντίθεση με κάποιες αναλύσεις που προσπαθούν να εντοπίσουν παρόμοιες ειδήσεις λ.χ. στην αρχαιότητα).

● Αρα μας λέτε πως το να ψευδοποιούμε εμείς οι δημοσιογράφοι μια είδηση απορρέει από την ίδια τη δομή των ειδήσεων. Αν είναι έτσι, τελικά κάνουμε δημοσιογραφία ή προπαγάνδα;

Πράγματι, η παραποίηση μιας είδησης δεν είναι κάτι που συντελείται εξωγενώς, αλλά περιέχεται στη δομή των ειδήσεων, η οποία με τη σειρά της δεν είναι παρά μια ενότητα γεγονότων και απόψεων. Τώρα, στον βαθμό που περιγράφονται τα γεγονότα υπό το πρίσμα ορισμένων απόψεων, μιλάμε για δημοσιογραφία. Στον βαθμό, όμως, που η είδηση στοχεύει στη μετάδοση απόψεων, ντυμένων με το ένδυμα των πρόσφατων γεγονότων και που αυτό είναι το κύριο γεγονός που περιγράφεται, τότε μιλάμε για προπαγάνδα. Με άλλα λόγια και για να γίνει κατανοητό: στις παραποιημένες ειδήσεις αυτό που μεταδίδεται είναι έτοιμες, προϋπάρχουσες αντιλήψεις, άρα στερεότυπα και προκαταλήψεις, με τη μορφή πληροφοριών για επίκαιρα γεγονότα. Στη διαδικασία αυτή, για τις ανάγκες της προπαγάνδας μπορεί να χρησιμοποιηθούν και χρησιμοποιούνται ψευδή στοιχεία (παραποιήσεις).

● Κάνετε λόγο και για τις «κοινωνίες της ενημέρωσης». Και πως σε αυτές οι παραποιημένες ειδήσεις βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και «ανθίζουν»!

Πηγαίνοντας πίσω στον χρόνο, αν και μπορούμε να ανιχνεύσουμε παραποιημένες ειδήσεις από τις πρώτες δεκαετίες των εφημερίδων, εντούτοις σε εκείνη την εποχή δεν έχει καταστεί ένα εκτεταμένο φαινόμενο. Ούτε εκτεταμένο είναι τότε, ούτε και έχει δομικό ρόλο στην πολιτική ή την οικονομία - με εξαίρεση φυσικά τις συνθήκες πολέμου, για τις ανάγκες της προπαγάνδας. Η παραποιημένη ενημέρωση, συμβαίνει στις μέρες μας! Ξεκινά σταδιακά από τον Ψυχρό Πόλεμο και κορυφώνεται τις τελευταίες δεκαετίες. Γίνεται δε χαρακτηριστικό γνώρισμα των κοινωνιών, τις οποίες, όπως είπατε, αποκαλώ «κοινωνίες της ενημέρωσης»: είναι κοινωνίες στις οποίες οι άνθρωποι από όλες τις μορφές της πληροφορίας (επιστήμη, τέχνη κ.λπ.) καταναλώνουν κυρίως ειδήσεις! Στο πλαίσιο αυτό συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους διαφορετικής ποιότητας ενημερωτικές πληροφορίες: από ιατρικές μέχρι κουτσομπολίστικες, από σοβαρές έως παραποιημένες ή πλήρως αβάσιμες. Ένα παράδειγμα ισχυρό αυτής της «κοινωνίας» είναι το τι συμβαίνει στο διαδίκτυο.

● Άρα, φταίμε εμείς. Οι «καταναλωτές» της είδησης.

Ευθύνονται οι «καταναλωτές» της είδησης που είναι έτοιμοι να πιστέψουν τις παραποιημένες ειδήσεις. Είμαστε έτοιμοι, δηλαδή, να πιστέψουμε τα fake news πριν ακόμα δημιουργηθούν, γι' αυτό και παράγονται! Η αρχιτεκτονική του διαδικτύου, κυρίως η πολιτική και πολιτιστική ομοφιλία, συμβάλλουν στη δημιουργία του φαινομένου μεν, αλλά δεν ευθύνεται το διαδίκτυο για τις παραποιημένες ειδήσεις. «Ευθύνονται» οι συνθήκες που οδηγούν το κοινό να έχει αυτές τις προκαταλήψεις και που πίσω τους κατ’ ουσίαν βρίσκονται οι διάφορες μορφές κοινωνικής ανισότητας -ταξικής, έμφυλης, μορφωτικής, πολιτιστικής, εθνικής κ.ά.- και τις οποίες οι παραποιημένες ειδήσεις αναπαράγουν και συχνά στοχεύουν να αναπαραχθούν.

Από συνέντευξη του καθηγητή στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ Γ. Πλειού στην Εφημερίδα των Συντακτών 25/7/2021 https://www.efsyn.gr/nisides/303752_katanalonoyme-kyrios-eidiseis

 

Κείμενο 2



War: πόλεμος, Famine: πείνα, Pestilence: λοιμός, επιδημία, Death: θάνατος, Misinformation: παραπληροφόρηση

 

 

Ερωτήσεις:

Θέμα Α

Τι είναι σύμφωνα με τον Γ. Πλειό «οι κοινωνίες της ενημέρωσης»; Να απαντήσετε σε μια παράγραφο με 50-60 λέξεις. (15 μονάδες)

Θέμα Β

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση το κείμενο 1, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας δίπλα σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος (10 μονάδες). Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με μία αναφορά στο κείμενο για κάθε απάντηση (5 μονάδες).

1.      Σύμφωνα με τον Γ. Πλειό τα fake news δεν είναι τίποτε άλλο από ψεύτικες ειδήσεις.

2.      Κατά την γνώμη του Γ. Πλειού δημοσιογραφία και προπαγάνδα ταυτίζονται.

3.      Η παραπληροφόρηση σύμφωνα με το κείμενο 1 συνδέεται άμεσα με τα σύγχρονα ΜΜΕ.

4.      Στο διαδίκτυο συνυπάρχουν χωρίς διάκριση ετερόκλητες και ποικίλες πληροφορίες.

5.      Ο Γ. Πλειός θεωρεί ότι τη βασική ευθύνη για την άνθιση του φαινομένου των fake news την έχει η διάδοση του διαδικτύου.

Β2. Οι συνεντεύξεις οργανώνονται και πραγματοποιούνται με διάφορους τρόπους. Άλλοτε μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας, άλλοτε με άμεση ή διαδικτυακή, πρόσωπο με πρόσωπο, συνάντηση του δημοσιογράφου με τον συνεντευξιαζόμενο, άλλοτε με την αποστολή γραπτών ερωτήσεων από τον δημοσιογράφο και αντίστροφα γραπτών απαντήσεων. Πώς νομίζετε ότι έγινε η παραπάνω συνέντευξη και ποια στοιχεία του κειμένου το αποκαλύπτουν; (10 μονάδες)

Β3. Το κείμενο 2 παίρνει θέση εναντίον της παραπληροφόρησης. Ποια μέσα χρησιμοποιεί για να την εκφράσει; Ποιο στοιχείο της εικόνας συνδέεται περισσότερο με όσα υποστηρίζει το κείμενο 1; (15 μονάδες)

Θέμα Δ

Έχοντας υπόψη σας τα δύο κείμενα καθώς και την προσωπική σας εμπειρία, ποια θεωρείτε ότι είναι τα σημαντικότερα αίτια διάδοσης των fake news; Πιστεύετε ότι μπορεί να περιοριστεί το φαινόμενο ή όχι και γιατί; Υποθέστε ότι τοποθετείστε εκ μέρους των μαθητών σε ανοιχτή εκδήλωση γι’ αυτό το ζήτημα, οργανωμένη από φορείς της πόλης. (350-400 λέξεις)

Εγγραφές, Μετεγγραφές…Προγραφές

(Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφ. Χρονικά της Δράμας)

Ομολογώ πως δεν φανταζόμουν ότι η εγγραφή ενός παιδιού στην πρώτη δημοτικού θα σήκωνε τόση συζήτηση. Πίστευα ότι ο μόνος προβληματισμός θα ήταν αν θα φοιτήσει σε κλασικό ή ολοήμερο. Προβληματισμός με αρκετές παραμέτρους αλλά εστιασμένος σχεδόν αυστηρά στην εξυπηρέτηση της οικογένειας και των αναγκών της. Βέβαια, η εξυπηρέτηση της οικογένειας και της καθημερινότητάς της αποτελεί σε κάποιες περιπτώσεις κριτήριο σεβαστό και εύλογο και για την επιλογή της σχολικής μονάδας.

 Ωστόσο, με έκπληξη διαπίστωσα ότι το κύριο διακύβευμα που θα έπρεπε να με απασχολεί ως γονιό ήταν άλλο. Ένας συρφετός από φήμες, διαδόσεις, πληροφορίες από…μέσα, με φράσεις όπως «λένε» και «ακούγεται» να έχουν την τιμητική τους, βρέθηκα μπροστά σε συζητήσεις που με… ενημέρωναν για την αξιολογική κατάταξη των σχολείων και μάλιστα με προοπτική ακόμη και για το γυμνάσιο και το λύκειο στο οποίο θα φοιτήσει ο κανακάρης μου! Έτσι έμαθα πως στην πόλη μας υπάρχουν σχολεία «κολέγια» και «προβληματικά», «ανταγωνιστικά» και «περιθωριακά», «κατάλληλα» ή «ακατάλληλα» για το…δικό μας παιδί! Όταν, λοιπόν, προσπάθησα να βάλω σε μια τάξη τα κριτήρια αυτής της απροσδόκητης διαίρεσης των δημόσιων(!) σχολικών μονάδων, διαπίστωσα πως ήταν το εξής ένα: η κοινωνική προέλευση και η εθνική καταγωγή των μαθητών. Μ’ άλλα λόγια, όταν σ’ ένα σχολείο φοιτούν παιδιά με χαμηλό κοινωνικό προφίλ (σύμφωνα πάντοτε με την κυρίαρχη αντίληψη) ως αντανάκλαση της ταξικής τους προέλευσης ή της εθνικής τους καταγωγής, το σχολείο αυτό βαφτίζεται υποβαθμισμένο, μια που a priori θεωρείται δεδομένο ότι αυτά τα παιδιά έχουν σημαντικές μαθησιακές δυσκολίες και κενά. Παρακάμπτοντας δηλαδή όλους τους άλλους παράγοντες που συνθέτουν την εκπαίδευση (κεντρικές πολιτικές επιλογές, αναλυτικά προγράμματα, βιβλία, διδάσκοντες, μεθόδους, πρόνοιες στήριξης των μαθητών, υποδομές και πολλά άλλα) καταδικάζουμε αποκλειστικά και μόνο τα παιδιά ενός σχολείου να κουβαλούν το βάρος της ποιότητάς του! Και μην ξεχνιόμαστε, μιλάμε για δημόσιο σχολείο!

 Έτσι πριν από τις εγγραφές και τις μετεγγραφές των παιδιών μας προβαίνουμε σε προγραφές κάποιων άλλων παιδιών. Μ’ έναν τρόπο αυθαίρετο, πρόχειρο, υποκριτικό, αντιπαιδαγωγικό, μυωπικό και απόλυτα ομφαλοσκοπικό προσεγγίζουμε ένα τόσο σημαντικό θέμα, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε την ψευδαίσθηση της μικροαστικής μας ανωτερότητας. Οργανώνουμε μερικές φορές ίντριγκες μετεγγραφών ώστε τα βλαστάρια μας να αποφύγουν σχολεία «χαμηλού επιπέδου» και να…απολαύσουν την υπεροχή(;) των «καλών» σχολείων. Κατά τη γνώμη μου,  τέτοιες συμπεριφορές δεν δείχνουν τίποτε άλλο παρά πλήρη μεσάνυχτα για τα στραβά της εκπαίδευσης και για τις αιτίες που τα γεννούν. Η αγωνία για τα παιδιά μας είναι εύλογη αλλά όχι αρκετή για να δικαιολογήσει στάσεις που τα δηλητηριάζουν με έναν, ούτως ή άλλως ψευδεπίγραφο, κοινωνικό και μορφωτικό ελιτισμό και ταυτόχρονα καταδικάζουν άλλα παιδιά σε απαξίωση.

 Και παρεμπιπτόντως,  το 132ο δημοτικό της Γκράβας με το 80% των μαθητών του παιδιά μεταναστών και τη δράση της προηγούμενης και σήμερα διωκόμενης διεύθυνσής του, ήταν «καλό» ή «κακό» σχολείο;

 

Σωτήρης Γκαρμπούνης

21 Ιουνίου 2009

Έθνος και μετανάστευση - Δραστηριότητες


Your car is German. Your vodka is Russian. Your pizza is Italian. Your kebab is Turkish. Your democracy is Greek. Your coffee is Brazilian. Your movies are American. Your tea is Tamil. Your shirt is Indian. Your oil is Saudi Arabian. Your electronics are Chinese. Your numbers Arabic, your letters Latin. And you complain that your neighbor is an immigrant? Pull yourself together.

1.   Σκεφτείτε και προσθέστε υπογραμμισμένη στο παραπάνω μήνυμα τη συνεισφορά και άλλων λαών που θεωρείτε ότι κάποια δική τους πολιτιστική παραγωγή σχετίζεται με την καθημερινότητα των ανθρώπων.
2.  Μεταφράστε το μήνυμα σε άλλη γλώσσα (γαλλικά, γερμανικά, ρωσικά, αλβανικά, ρουμανικά, βουλγαρικά, κινεζικά, γεωργιανά, τουρκικά, ισπανικά κλπ) ή και διάλεκτο (ποντιακά, κυπριακά, ή κάποιο ιδίωμα κάποιας γεωγραφικής περιοχής). Δεν είναι ανάγκη να ξέρετε τη γλώσσα. Μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια από ανθρώπους του περιβάλλοντός σας που γνωρίζουν κάποια γλώσσα ή να χρησιμοποιήσετε τη μετάφραση google. Προσοχή στην απόδοση της τελευταίας ιδιωματικής φράσης.
3.  Ετοιμάστε και παρουσιάστε σε βίντεο ένα κοινωνικό μήνυμα βασισμένο στο αρχικό ή στο εμπλουτισμένο από σας κείμενο. Σκεφτείτε σε ποιους θέλετε να απευθύνεται και δώστε το ύφος που εσείς θέλετε. Μπορεί να είναι μονόγλωσσο, πολύγλωσσο, σοβαρό, χιουμοριστικό, με ή χωρίς μουσική και οτιδήποτε άλλο κρίνετε ότι θα κάνει αποτελεσματικό το μήνυμα. (τα πολύγλωσσα βίντεο που ετοίμασαν τα παιδιά βρίσκονται εδώ: 1ο βίντεο και εδώ: 2ο βίντεο.)
4.     Ο χάρτης που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο τέλος του Οκτώβρη. Προσπαθήστε λοιπόν να διαβάσετε το χάρτη και γράψτε ένα κείμενο από 5 έως 250 λέξεις στο οποίο:
α. θα περιγράφετε τις πληροφορίες που δίνει ώστε να κατατοπιστεί κάποιος που δεν τον ξέρει
β. θα απαντήσετε εσείς στο ερώτημα της έρευνας και θα επιχειρηματολογήσετε για την απάντησή σας.