Περιβάλλον και πηγές ενέργειας

 

(για διδασκαλία στην τάξη)

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Γιατί η Τήνος λέει όχι στις ανεμογεννήτριες;

1.      Η ευρύτερη περιοχή αποτελεί ένα σπάνιο σε ομορφιά και βιοποικιλότητα κομμάτι της ελληνικής φύσης και, όπως είναι αναμενόμενο, από παρεμβάσεις τέτοιας κλίμακας θα αλλοιωθεί σημαντικά. Τα περισσότερα αιολικά «πάρκα» χωροθετούνται σε υψόμετρα άνω των 800 μέτρων, κατά τρόπο που αλλοιώνεται η αισθητική του τοπίου και η φυσική διάταξη της κορυφογραμμής.

2.      Οι ανεμογεννήτριες που σχεδιάζεται να εγκατασταθούν έχουν ύψος 70 έως 145 μέτρα, ενώ για κάθε βάση ανεμογεννήτριας θα χρειαστούν τουλάχιστον 400 κυβικά μέτρα σκυρόδεμα, θα διανοιχτούν νέοι δρόμοι πρόσβασης στις κορυφές του βουνού πλάτους έως και 10 μέτρων σε απότομες σχετικά πλαγιές, με αλλοίωση της φυσιογνωμίας της περιοχής καθώς και εσωτερική οδοποιία μέσα στα αιολικά πάρκα.

3.      Από τις εκσκαφές, τα μπαζώματα αλλά και την ίδια την λειτουργία των ανεμογεννητριών υπάρχει ο κίνδυνος, όπως αναφέρει και η σχετική μελέτη του καθηγητή υδρολογίας Γ. Στουρνάρα ειδικά για την γεωλογία της Τήνου, να διαταραχθούν τα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα και να καταστραφεί η υδρολογική ισορροπία της περιοχής.

4.      Οι πυρκαγιές στην ευρύτερη περιοχή εκτιμάται ότι θα αυξηθούν δραματικά, καθώς έχει αποδειχθεί ότι στην πλειονότητά τους προκαλούνται από το δίκτυο μεσαίας τάσης που συνδέει τα αιολικά πάρκα της περιοχής με το υπόλοιπο δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

5.      Καθώς δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο για την αποσυναρμολόγηση και απομάκρυνση των ανεμογεννητριών μετά το πέρας λειτουργίας τους, ούτε ζητείται εγγυητική επιστολή από τις εταιρείες για τις εργασίες αυτές (παρά τις βεβαιώσεις των εταιρειών για το αντίθετο), οι κατασκευές θα παραμείνουν πάνω στις βουνοκορφές για πάντα ως σκουριασμένα κουφάρια. Απόδειξη αυτού, οι πεσμένες και οι ανενεργές ανεμογεννήτριες σε Άνδρο και Νότια Εύβοια.

6.      Με το βουνό να μετατρέπεται σε εργοτάξιο ανά τακτά χρονικά διαστήματα, μέσα στην επόμενη δεκαετία η σκόνη από τη διαρκή κίνηση των φορτηγών και των σκαπτικών εργασιών θα πλήξει τη μελισσοκομία και η καταστροφή της θαμνώδους βλάστησης (ρείκι κ.ά.) θα υποβαθμίσει την τροφή των μελισσών.

7.      Καταλυτικές θα είναι και οι επιπτώσεις στην τοπική οικονομία. Με τη δημιουργία ενός βιομηχανικού τοπίου, ο ήπιος φυσιολατρικός και εναλλακτικός τουρισμός καθώς και πολιτιστικός τουρισμός που αναπτύσσεται τελευταία στην περιοχή θα υποστεί ισχυρότατο πλήγμα, αφού θα αλλάξει η ανθρωπογενής κλίμακα του τοπίου. Το συγκεκριμένο «χειροποίητο» κυκλαδίτικο τοπίο, με τις σημαντικές εναλλαγές του, είναι τόσο ιδιαίτερο που γίνεται ολοένα και πιο διάσημο. Έχει μείνει σχεδόν αναλλοίωτο για αιώνες με τις αναβαθμίδες, τις ξερολιθιές (οι οποίες πρόσφατα εντάχθηκαν στον κατάλογο πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco), το μεγαλύτερο για τις Κυκλάδες δίκτυο μονοπατιών, τους ξακουστούς περιστεριώνες, και τους περίπου 50 παραδοσιακούς οικισμούς. Έρευνες έχουν δείξει μείωση στον τουρισμό μετά από τέτοιες επεμβάσεις.

8.      Στα χωριά της γύρω περιοχής (Πύργος, Μαρλάς, Μαμάδος,Υστέρνια, Καρδιανή) (παραδοσιακοί οικισμοί με μεγάλη τουριστική επισκεψιμότητα και αγοραστικό ενδιαφέρον) ο θόρυβος από τις ανεμογεννήτριες θα αλλάξει σίγουρα την ηρεμία του τοπίου και της φύσης που μπορεί να απολαύσει κανείς μέχρι σήμερα. Ο θόρυβος θα είναι κουραστικός και αναλόγως της φοράς του ανέμου ακόμη και ανυπόφορος.

9.      Όλα τα προηγούμενα συντελούνται και νομιμοποιούνται στη συλλογική συνείδηση με το αφήγημα της «καθαρής» ενέργειας, η οποία μειώνει τις εκπομπές CO2 και θα οδηγήσει τη χώρα σε απεξάρτηση από τις συμβατικές ρυπογόνες μονάδες παραγωγής ενέργειας. Δυστυχώς, όπως δείχνουν η εμπειρία και τα σχετικά στοιχεία σε όλα τα κράτη που διαπρέπουν σε αυτόν τον τομέα, τα αιολικά «πάρκα» δεν μπορούν τεχνικά να αντικαταστήσουν συμβατικές μορφές παραγωγής ενέργειας. Αυτό γίνεται γιατί λόγω της στοχαστικότητας του αέρα (δεν φυσάει συνέχεια το ίδιο) υπάρχει ανάγκη απαιτούμενης εφεδρείας συμβατικών παραγωγικών μονάδων, που θα αντισταθμίζουν τα φαινόμενα αστάθειας που οφείλονται σε αυτή την έγχυση ανομοιογενούς ρεύματος στο δίκτυο.

περ. Χρόνος 21-8-2021 https://chronos.fairead.net/tinos-oxi

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

13 + 1 αλήθειες για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

ΟΙ ΑΠΕ είναι ακριβές;

Όχι. Πλέον μας συμφέρει οικονομικά να παράγουμε από καθαρές και ανανεώσιμες πηγές την ενέργεια που χρειαζόμαστε κι όχι από τα βρόμικα ορυκτά καύσιμα, όπως ο λιγνίτης και οι υδρογονάνθρακες.  Η ισχυρή τεχνολογική ανάπτυξη της αιολικής και ηλιακής ενέργειας και των συστημάτων αποθήκευσης και η εντυπωσιακή μείωση του κόστους παραγωγής, δείχνουν ότι η εγκατάσταση ενός αιολικού ή φωτοβολταϊκού σταθμού έναντι ενός νέου σταθμού άνθρακα έχει πολλαπλά οφέλη και οδηγεί σε φθηνότερο ρεύμα.

Οι ΑΠΕ έχουν μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κόστος από το όφελος που προσφέρουν;

Όχι. Οι ΑΠΕ είναι πιο αποδοτικές συγκριτικά με τα ορυκτά καύσιμα τα οποία παρουσιάζουν απώλειες θερμότητας κατά την καύση τους, ενώ η ενέργεια που παράγουν είναι απαλλαγμένη από εκπομπές. […]

Είναι αλήθεια ότι οι ΑΠΕ αλλοιώνουν το φυσικό τοπίο;

Η έννοια της αισθητικής και ο ορισμός του επιπέδου οπτικής όχλησης είναι έννοιες πρωτίστως υποκειμενικές. Βάσει μελετών, στην ΕΕ τα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα είναι πιο αποδεκτά από αισθητικής άποψης σε ανθρώπους που είναι ενημερωμένοι για τα οφέλη τους, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις όπου αναδείχθηκαν ως σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος για περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους επισκέπτες. Ειδικά όσον αφορά τη σημαντική τοπιακή αξία συγκεκριμένων περιοχών, η Ελλάδα διαθέτει θεσμικό πλαίσιο για τον ορισμό τους ως «προστατευόμενων τοπίων». Ο ορισμός τέτοιων περιοχών, με τις ειδικές προστατευτικές ρυθμίσεις που τις περιβάλλουν, είναι ο καλύτερος τρόπος θωράκισης της αισθητικής αξίας τους.

Ισχύει ότι οι ΑΠΕ μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα οικοσυστήματα;

Ισχύει, όπως ισχύει για κάθε έργο που κατασκευάζεται σε αδόμητη περιοχή. Οι σημαντικότερες επιπτώσεις τους αφορούν στους πληθυσμούς αρπακτικών πουλιών. Οι εγκαταστάσεις των ΑΠΕ ως μονάδες παραγωγής καθαρής ενέργειας και λύση απέναντι στην κλιματική κρίση, θα πρέπει να αντιπαραβάλλονται με τις μεγάλες και συνεχείς εκτάσεις που δεσμεύονται για την περιβαλλοντικά καταστροφική ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη. […] Η εξαρχής ορθή χωροθέτηση των αιολικών πάρκων, με εκτίμηση και των σωρευτικών επιπτώσεων που μπορεί να προκληθούν από πολλά αιολικά στην ίδια περιοχή, μπορεί να αποτελέσει λύση στην πρόκληση της ανάπτυξης των έργων αιολικής ενέργειας με αποτελεσματική προστασία της πολύτιμης ορνιθοπανίδας της Ελλάδας.

Πόσο θόρυβο προκαλούν οι ανεμογεννήτριες;

Ο θόρυβος μιας ανεμογεννήτριας προέρχεται από τα μηχανικά της μέρη και την περιστροφή των φτερών. Γενικά οι ανεμογεννήτριες είναι μηχανές χαμηλού θορύβου. Η ελάχιστη επιτρεπόμενη απόσταση από οικισμό είναι 500μ και το επίπεδο του αντιληπτού θορύβου αντιστοιχεί στη στάθμη θορύβου στο εσωτερικό ενός σπιτιού.

 

Ισχύει ότι τα αιολικά πάρκα κατασκευάζονται για τις επιδοτήσεις και μετά εγκαταλείπονται;

Όχι. Άλλωστε, με βάση και την κοινή λογική, το συμφέρον του ιδιοκτήτη είναι να διατηρήσει το έργο σε λειτουργία όσο το δυνατόν περισσότερο. Ειδικά στην Ελλάδα, όλα τα αιολικά πάρκα που κλείνουν 20ετία συνεχίζουν να λειτουργούν με τις αναγκαίες αναβαθμίσεις και βελτιώσεις. Τα αιολικά πάρκα, όπως όλα σχεδόν το έργα ΑΠΕ, έχουν υψηλό κόστος αρχικής επένδυσης και μικρό λειτουργικό. Αυτό συνεπάγεται ότι η απόδοση της επένδυσης πραγματοποιείται κατά το διάστημα που αυτά λειτουργούν.

Υπάρχουν μήπως άλλες λύσεις, όπως η πυρηνική σύντηξη;

Η πυρηνική σύντηξη θα μπορούσε θεωρητικά να προσφέρει λύση. Στην πράξη όμως, κανένα σχέδιο δεν έχει καταφέρει να παράγει περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνει για να επιτύχει τη σύντηξη, ενώ οι προσπάθειες συνεχίζονται απορροφώντας τεράστια, κρατικά κυρίως, κονδύλια. Και ενώ αυτή η τεχνολογία βρίσκεται μονίμως «μόλις μια ή το πολύ δύο δεκαετίες μακριά», αν τελικά κάποια στιγμή επιτευχθεί, το βέβαιο είναι ότι θα είναι πολύ αργά για να συμβάλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης που συμβαίνει εδώ και τώρα.

WWF, Εφ. Το Βήμα 1-10-2019 (διασκευή)

Ερωτήσεις

1.      Λαμβάνοντας υπόψη το θέμα, την πρόθεση των συντακτών και τους δέκτες των κειμένων να δικαιολογήσετε τη χρήση της απαρίθμησης που εμφανίζεται και στα δύο κείμενα καθώς και το ρόλο των ερωτήσεων στο δεύτερο κείμενο.

2.      Επιλέξτε από κάθε κείμενο το επιχείρημα που θεωρείτε πιο ισχυρό και εξηγείστε με ποια μέσα ο συντάκτης πετυχαίνει να του δώσει ισχύ.

3.      Επιλέξτε από κάθε κείμενο το επιχείρημα που θεωρείτε πιο αδύναμο και εξηγείστε ποια είναι τα προβλήματα που το καθιστούν αδύναμο.

4.      Και τα δύο κείμενα έχουν πρόθεση να πείσουν τον αναγνώστη. Πέρα από την επιχειρηματολογία και τις αναφορές σε τεκμήρια μπορείτε να διακρίνετε γλωσσικές επιλογές επίκλησης στο συναίσθημα; Σε ποιο κείμενο είναι πιο έκδηλες και πώς δικαιολογείται κάτι τέτοιο κατά τη γνώμη σας;

5.      Να δείξετε τη νοηματική σχέση που έχει το κάθε κείμενο με τον τίτλο του.

6.      Προσπαθήστε να εντοπίσετε στα κείμενα σημεία όπου οι συντάκτες διατυπώνουν με βεβαιότητα τη θέση τους και σημεία στα οποία πιθανολογούν. Πού οφείλονται οι διαφορετικές επιλογές τους;

7.      Ποια είναι η δική σας θέση απέναντι στο ζήτημα των ανεμογεννητριών; Με ποια επιχειρήματα θα την υπερασπίζατε;

8.      Πώς βλέπετε την εναλλακτική χρήσης πυρηνικών αντιδραστήρων για την παραγωγή ενέργειας; Μπορείτε να σκεφτείτε θετικές και αρνητικές πλευρές;