Η Ελλάδα του καλοκαιριού


Είναι ορισμένα τα πράματα που σου επιτρέπουν ο ουρανός, η γη και η θάλασσα στην Ελλάδα ή και αλλού. Που σου επιτρέπουν να πιστέψεις, να χτίσεις, να σκιαγραφήσεις, να ζήσεις ή να μιλήσεις. Μια στραβή κίνηση παραμικρή και όλα μπορεί να πέσουν στην άβυσσο…
ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ, Στου τιμονιού το αυλάκι, 1983

          Καθώς φθάνουν οι πολυπόθητες διακοπές και άρχισε ήδη η φυγή από τις μεγάλες πόλεις, η Ελλάδα του καλοκαιριού αναδεικνύει το πραγματικό της πρόσωπο. Εκείνο μιας «πατρίδας» που της λείπει ο αυτοσεβασμός, που διαψεύδει με τις πράξεις της ό,τι εξυμνεί με λόγια υποκριτικά και μεγάλα.
          Το εκτυφλωτικό φως του καλοκαιριού δεν αφήνει περιθώρια ψευδαισθήσεων: Ολόκληρα νησιά βυθίζονται υπό το βάρος της υπερβολικής ή άναρχης δόμησης, η τουριστική αλλοτρίωση διαπερνά τα ευλογημένα άλλοτε τοπία, η αισθητική που κυριαρχεί πληγώνει τα μάτια και την ψυχή. Γύρω και μακριά, τα μνημεία αιώνων υπάρχουν, όχι ως φύλακες, αλλά ως μάρτυρες της καταστροφής. Όταν, άλλωστε, το βραδινό φως απαλύνει τους όγκους, μια κακόγουστη κοινωνία εκδράμει σε κέντρα διασκεδάσεως και μπαρ και μετατρέπει την Ελλάδα του καλοκαιριού σε επίδειξη «ελληνάδικης» ύβρεως.
          Μέσα σε αυτό το τοπίο της απόγνωσης, δεν παύει να αναδύεται το θαύμα. Κάπου απλώνεται μαγευτικός ένας οικισμός, που κτίσθηκε παλιά, από σπουδαίους μαστόρους˙ αλλού υπάρχει ακόμα μια παραλία ομηρικής ομορφιάς, ή ένα ταβερνάκι που μιλά με τη θάλασσα και τους ανθρώπους˙ λίγο πιο πέρα, υψώνονται βράχοι υπερήφανοι και φθάνουν εξαίσια αρώματα από το βουνό, ενώ παντού αιχμαλωτίζουν τις αισθήσεις εκείνες οι αιώνιες εναλλαγές του φωτός. Το θαύμα όμως, τώρα, ενεργεί ως μέτρο του τι χάνεται, ως καταγραφή της Ελλάδας που άξιζε άλλα. Η οδύνη γίνεται αγανάκτηση: Πώς άραγε φτάσαμε ως τη σημερινή έκπτωση, από πού αντλείται το δικαίωμα της αλώσεως ό,τι πολυτιμότερου, γιατί αυτή η συναινετική πορεία προς τη βαναυσότητα;
          Αναμφισβήτητα η ανάπτυξη είναι αναγκαία, αλλά άλλο ανάπτυξη με κάποια φροντίδα για ό,τι μας κληρονόμησε η φύση και η διαδρομή των πολιτισμών, κι άλλο αυτή η ασίγαστη μανία, η περιφρόνηση της μοναδικότητας του ελληνικού «ήθους».
          Η περιφρόνηση αυτή εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους. Πρώτα, με μια πολεοδομική αυθαιρεσία που έχει προσλάβει τον χαρακτήρα επιδημίας.
          Δεύτερον: Συνοδός, αλλά και σε μεγάλο βαθμό γενεσιουργός αιτία αυτής της καταστάσεως είναι ένας τουρισμός μαζικός, με εκφυλισμένη την ποιότητα και τις αναζητήσεις του.
          Τρίτον, η σταθερή, άλλοτε ύπουλη και άλλοτε καταιγιστική, αλλοίωση της τοπικής ζωής και του κοινωνικού ιστού της, που δεν δημιουργεί αναχώματα μιας άλλης προοπτικής.
          Έτσι τα νησιά του Αιγαίου, τα Ιόνια νησιά και η Κρήτη παρουσιάζουν από χρόνο σε χρόνο μια σταθερή εκποίηση του δομημένου ή του φυσικού τους περιβάλλοντος και μια παραζάλη αξιών, με κύριο άξονα το κέρδος. Η Μύκονος, η Σαντορίνη, η Πάρος και άλλα νησιά υπάρχουν πια ως σκελετοί έμφορτοι από ασβεστωμένο τσιμέντο και ως χώροι επιδείξεως της κοσμικής μας παραλυσίας. Άλλα νησιά βρίσκονται στο μεταίχμιο. Ενώ διατηρούν την εσωτερική τους ζωή, έχουν εκχωρήσει μέρος των ευλογημένων εδαφών τους στη διεθνή τουριστική αλητεία. Ολόκληρες περιοχές στην Κρήτη, στην Κέρκυρα και στη Ρόδο ζουν το καλοκαίρι υπό μία βάναυση κατοχή. Ο χειμώνας εκεί μοιάζει να θρηνεί για τα όσα έζησε και είδε. Ειδικά για τα νησιά του Αιγαίου η απειλή δεν περιορίζεται μόνον στον εξ ανατολών κίνδυνο. Σημαντικότερη μοιάζει η απειλή του σημερινού εκχυδαϊσμού των νησιών, η αποξένωσή τους από κάθε αξία, η ερημιά και η απόγνωση που κυριαρχεί τους σκληρούς χειμώνες.
          Η αναζήτηση των πρωταιτίων δεν είναι του παρόντος. Είναι αλήθεια πάντως ότι η αισθητική και πολιτιστική ευτέλεια που συνθέτει την Ελλάδα του καλοκαιριού έχει πολλούς συνεργούς. Ηγεσίες και αρμόδιους υπουργούς, πολεοδομικά γραφεία και τοπικές αυτοδιοικήσεις, επιχειρηματίες άπληστους και πολίτες παθητικούς.
          Ασφαλώς οι γενικεύσεις είναι πάντοτε άδικες και είναι διπλά σωστό να αναζητά κανείς τις εξαιρέσεις. Υπάρχουν τουρίστες που σέβονται το περιβάλλον τους, επιχειρηματίες που προσέχουν τα κτίσματα και τις υπηρεσίες τους, άνθρωποι της δημόσιας διοίκησης ή της αυτοδιοίκησης που έχουν συλλάβει ένα διαφορετικό μέλλον για τον τόπο τους. Δυστυχώς όμως η «κυριαρχούσα ιδεολογία» φαίνεται πως είναι άλλη.
 Γιώργος Γραμματικάκης, Κυριακάτικη, 01/07/2001
(Διασκευή) 
ερωτήσεις:

Ποιο είναι το θέμα που εξετάζει ο συγγραφέας του κειμένου; Να απαντήσετε με δικά σας λόγια, ορίζοντας όσο το δυνατό πιο συγκεκριμένα το πρόβλημα που απασχολεί το συντάκτη του κειμένου.

Ποια είναι η βασική θέση του συγγραφέα πάνω στο πρόβλημα που πραγματεύεται; Να τη διατυπώσετε με τη μεγαλύτερη δυνατή συντομία.

Σε ποιες αιτίες αποδίδει το πρόβλημα;

Ποια συναισθήματα εκφράζει ο συγγραφέας μέσα από το κείμενο; Να τα σταχυολογήσετε.

Ποιος είναι ο στόχος του κειμένου;

Να χωρίσετε το κείμενο σε τέσσερις ευρύτερες ενότητες με βάση τους ακόλουθους τίτλους: α) διαπιστώσεις β) αιτίες γ) συνέπειες δ) προοπτικές

Να χωρίσετε το κείμενο σε πρόλογο, κύριο μέρος και επίλογο.

Να γράψετε την περίληψη του κειμένου χωρίς να ξεπεράσετε τις 120 λέξεις.

Ιδιαίτερα ενοχλημένοι από συμπεριφορές τουριστών που συναντήσατε στις διακοπές σας ή προβάλλονται στην τρέχουσα ειδησεογραφία γράφετε μια επιστολή στον πρόεδρο του ΕΟΤ για να επισημάνετε αφενός τα προβλήματα που δημιουργεί η βιομηχανοποιημένη τουριστική ανάπτυξη και αφετέρου να προτείνετε εναλλακτικές μορφές και τα πλεονεκτήματά τους. (500 λέξεις) 

Δεν υπάρχουν σχόλια: