“Time is on my side” (Ο χρόνος είναι με το μέρος μου)
Rolling Stones
Ο Τζορτζ Ρίτζερ, στο κλασικό πλέον πόνημα «Η μακντόναλντοποίηση της κοινωνίας» μιλάει για τις τρεις κυρίαρχες αξίες που καθορίζουν τον πολιτισμό του φαστ φουντ: «Ταχύτητα, μετρησιμότητα, αποδοτικότητα». Από τη βιομηχανική επανάσταση και μετά η ταχύτητα υπήρξε πάντα το καθοριστικό ζητούμενο, όχι μόνο στις σχέσεις παραγωγής, αλλά και στις μεταφορές και την επικοινωνία. Ταχύτερα αυτοκίνητα, ταχύτεροι υπολογιστές, πιο γρήγορη ανταλλαγή μηνυμάτων, ταχύτερη πληροφόρηση, πιο γρήγοροι ρυθμοί ζωής, ακόμα και αυτή η διασκέδασή μας συμπυκνώνεται σε χρόνους που μετριούνται με bpm, τα «χτυπήματα το λεπτό» του μετρονόμου, το γρήγορο και μονότονο ντάπα ντούπα που κυριεύει τη σκυλο-τρανς εκδοχή των σύγχρονων μουσικών ιδιωμάτων.
Μέσα σε δύο λεπτά ξέρουμε ότι «τον θέλει, τον θέλει», ότι «υποφέ-υποφέρει πολύ, από αγάπη υπερ-βολική θα πε-θα-νει», και πάλι από την αρχή, στο χρόνο που χρειάζεται για να καταβροχθίσεις ένα χάμπουργκερ με κέτσαπ και τηγανητές πατάτες, έχουμε διαβεί όλη τη θύελλα των συναισθηματικών εξάρσεων. Η ταχύτητα σ’ αυτή την περίπτωση ταιριάζει μια χαρά με την επιδερμικότητα και την ευτέλεια.
Στον κινηματογράφο η ταχύτητα στο μοντάζ είναι το σήμα κατατεθέν της εμπορικότητας, ενώ στην τηλεόραση είναι εντυπωσιακός ο ρυθμός με τον οποίο εναλλάσσονται τα πλάνα τόσο στις αστυνομικές σειρές όσο και στα δελτία ειδήσεων, σε μια καταρρακτώδη διαδοχή μαντάτων του λάιφ-στάιλ, εχθροπραξιών και αιματηρών τραγωδιών.
Αν και ο πολιτισμός της ταχύτητας δίνει την εντύπωση ότι τρέχει με χίλια, ωστόσο δεν κάνει παρά κύκλους γύρω από τον εαυτό του. Το αυτοκίνητο, αυτός ο τυραννόσαυρος ρεξ του 20ου αιώνα που έχει πατήσει για τα καλά το γιγάντιο και ανοικονόμητο πόδι του στον 21ο , είναι η κατ’ εξοχήν απόδειξη της φαινομενικής ταχύτητας του πολιτισμού φαστ-φουντ: όσο γίνονται μεγαλύτεροι και περισσότεροι αυτοκινητόδρομοι ταχείας κυκλοφορίας, όσο μπαζώνεται η γη και οικοπεδοποιείται η ύπαιθρος, όσο πληθαίνουν τα τελευταίας τεχνολογίας καταλυτικά αυτοκίνητα τόσο πέφτει ο μέσος όρος της ταχύτητας των αυτοκινήτων μέσα στην πόλη, τόσο ασφυκτιούν οι οδηγοί σε «φρακαρισμένους» δρόμους, τόσο εγκλωβίζονται στο μεταλλικό χωνευτήρι των τενεκεδένιων κουτιών ιδιωτικής χρήσης.
Ίσως το αυτοκίνητο είναι το ιδανικό σύμβολο για όλα όσα πάνε στραβά στη λεγόμενη «κουλτούρα της ταχύτητας»: σχεδιασμένα για να υπηρετούν, να τρέχουν και να μαρσάρουν, κατέληξαν να αγκομαχούν με ρυθμούς χελώνας, κάθε χρόνο και πιο αργά. Η μείωση της ταχύτητάς τους είναι αντιστρόφως ανάλογη με την αύξηση του στόλου των αυτοκινήτων και ακολουθεί σταθερά τη μείωση των επιβατών ανά όχημα. Ίσως, όπως ο παλιός μύθος του λαγού με τη χελώνα, η υιοθέτηση ενός πιο «αργού» μοντέλου ζωής, να αποδειχθεί σε τελική ανάλυση πιο γρήγορο, πιο αποτελεσματικό από την αγχώδη ανάλωση της ταχείας καύσης. Το «σπεύδε βραδέως» αντιτάσσεται ως αντίπαλο δέος στη «μακντοναλντοποίηση» και στο θρίαμβο της ταχύτητας. Και μάλιστα οι οπαδοί ενός πιο αποστασιοποιημένου και πιο αργού τρόπου ζωής μοιάζουν να κερδίζουν έδαφος παγκοσμίως.
Τουλάχιστον αυτό διαφαίνεται από την εξάπλωση οργανώσεων όπως η «Slow Food» που δεν υποστηρίζει απλώς το αργό μαγείρεμα ενάντια στο φαστ φουντ, αλλά διεκδικεί γενικότερα το δικαίωμα στη ράθυμη απόλαυση και την ήρεμη ζωή, κόντρα στη βουλιμική κατανάλωση και τον αγχώδη βίο. Το διεθνές πλέον κίνημα του «Slow Food» έχει ήδη από το ΄99 μετεξελιχθεί στην κίνηση «Slow Cities», καθώς 33 ιταλικές πόλεις κινούνται με τους ρυθμούς της βραδύτητας: απαγόρευση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων στο κέντρο της πόλης (με το σκεπτικό ότι «η κίνηση είναι προπάτορας του άγχους»), ενίσχυση των τοπικών προϊόντων και της βιολογικής καλλιέργειας (κόντρα στα «παγκοσμιοποιημένα», μεταλλαγμένα τρόφιμα) και φυσικά διοργάνωση μακρόσυρτων φεστιβάλ, συμποσίων και ομαδικών γευμάτων, όπου οι συνδαιτυμόνες απολαμβάνουν το αντίθετο του φαστ φουντ. Το περιοδικό «Newsweek», μάλιστα, αφιέρωσε πρόσφατα το κεντρικό του θέμα σε μια υποτιθέμενη «Αργή Ευρώπη», που θα αντιπαρατίθεται στην αμερικανική κουλτούρα της ταχύτητας και της εργασιομανίας. Το σήμα κατατεθέν της αμερικανικής ψύχωσης με την ταχύτητα και την εργασία είναι τρεις αριθμοί: 365-7-24. Δηλαδή, τίποτα δεν αξίζει αν δεν λειτουργεί 365 μέρες το χρόνο, 7 μέρες την εβδομάδα, 24 ώρες την ημέρα.
Η ευρωπαϊκή απάντηση στην κουλτούρα της αδιάκοπης εργασίας είναι η εβδομάδα των 35 ωρών (που εφαρμόζεται ήδη στη Γαλλία), μεγαλύτερες διακοπές και συχνότερες άδειες, ακόμα και περιοριστικά μέτρα για τη λειτουργία των καταστημάτων και των επιχειρήσεων.
Οι πόλεις του δικτύου «Slow Cities» έχουν αγκαλιάσει αυτή τη λογική, επιβάλλοντας για παράδειγμα σε όλα τα μικρά μπακάλικα να είναι κλειστά κάθε Πέμπτη και Κυριακή. Αυτό όμως δεν έχει βλάψει διόλου τις δουλειές τους, που κάθε χρόνο παρουσιάζουν αύξηση μέχρι και 15%, όπως υποστηρίζει ο Πάολο Σατουρίνι, ιδρυτής του δικτύου και δήμαρχος της Γκρεβ, της πρώτης «αργής πόλης».
Αφροδίτη Πολίτη, Η τέχνη της επιβράδυνσης, εφημ. Ελευθεροτυπία 7/8/2001
Ερωτήσεις:
Α. Να παρουσιάσετε στην τάξη σας το περιεχόμενο αυτού του άρθρου σε μια περίληψη 100-120 λέξεων περίπου.
Β. 1. Να εντοπίσετε στο κείμενο τρία σχόλια και να δηλώσετε τι εκφράζει μ’ αυτά ο συγγραφέας.
Β. 2. Να δώσετε στο κείμενο δύο τίτλους δικούς σας ώστε να αποδώσετε την είδηση που περιέχει το κείμενο: α) χωρίς σχόλιο β) με σχόλιο ειρωνικό.
Β. 3. ασφυκτιούν, υιοθέτηση, μακρόσυρτων: Να δώσετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις προηγούμενες λέξεις.
Β. 4. αντιτάσσεται, εξάπλωση: Να δώσετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις προηγούμενες λέξεις.
Β. 5. «…στην τηλεόραση είναι εντυπωσιακός ο ρυθμός που εναλλάσσονται τα πλάνα […] στα δελτία ειδήσεων, σε μια καταρρακτώδη διαδοχή μαντάτων του λάιφ-στάιλ, εχθροπραξιών και αιματηρών τραγωδιών.»
Σε μια παράγραφο 60-80 λέξεων περίπου να εξηγήσετε ποιες συνέπειες απορρέουν από αυτή την κατάσταση.
Β. 6. Με ποιους τρόπους αναπτύσσει ο συγγραφέας την τέταρτη παράγραφο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Γ. Επηρεασμένοι από το κείμενο αποφασίζετε να γράψετε ένα άρθρο στη σχολική σας εφημερίδα για να επιβεβαιώσετε με επιπλέον παραδείγματα ότι ζούμε σ’ έναν πολιτισμό φαστ-φουντ, καθώς και πώς θα μπορούσε η νέα γενιά να ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα. (500 – 600 λέξεις)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου